Miasto-idea. Nowe podejście do gospodarowania zasobami miasta

Wprowadzenie 7

Rozdział 1
Gospodarowanie zasobami miasta - podstawowe założenia wyjściowe 19
1.1. Miasta w ujęciu teoretycznym 19
1.2. Pola kontekstowe prowadzonych badań - przyjęte założenia 25
1.3. Istota i układy klasyfikacyjne zasobów rozwoju 48

Rozdział 2
Pojęcie wartości i kluczowych zasobów miast - ujęcie retrospektywne 69
2.1. Początki formowania się miast i miejskości 69
2.2. Idea miast starożytnych 72
2.3. Koncepcje rozwoju miast od średniowiecza do okresu oświecenia 75
2.4. Miasto rewolucji przemysłowej 78
2.5. Miasto w przemianach gospodarczych XX w. 82
2.6. Miasto przełomu XX i XXI w. 90

Rozdział 3
Gospodarowanie zasobami miasta - założenia dla gospodarki linearnej 107

Rozdział 4
Miejska gospodarka okrężna - podstawowe założenia teoretyczne 121
4.1. Miejska gospodarka okrężna w ujęciu teoretycznym 121
4.2. Idea miasta okrężnego - ramy konceptualne 129

Rozdział 5
Realizacja założeń idei miasta okrężnego w wybranych polskich miastach 135
5.1. Zarys modelowego ujęcia okrężnej gospodarki miejskiej oraz gospodarki linearnej 135
5.1.1. Składowe modelu i ich charakterystyka 135
5.1.2. Uszczegółowienie składowych modelu oraz wskaźniki pomiaru poziomu okrężności 148
5.2. Ocena rozwoju wybranych miast w świetle założeń modelu circular economy 165
5.3. Analiza polityk rozwoju Krakowa i Wrocławia 177
5.3.1. Analiza polityki rozwoju miasta Krakowa 181
5.3.2. Analiza polityki rozwoju miasta Wrocławia 184

Podsumowanie 189
Bibliografia 195
Spis tabel 207
Spis rycin 209
Aneks 211

Recenzenci:
prof. dr hab. Tadeusz Markowski, Uniwersytet Łódzki
prof. dr hab. Marek Bryx, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Arieti S., Creativity. The magic synthesis, Basics Books, New York 1976.

Barber B., Gdyby burmistrzowie rządzili światem. Dysfunkcyjne kraje, rozkwitające miasta, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza S.A., Warszawa 2014.

Begg D., Fischer S., Dornbusch R., Makroekonomia, PWE, Warszawa 2003.

Behrens III W.W., Meadows De., Meadows Do., Randers J., Granice wzrostu, PWE, 1973.

Bendyk E., Hausner J., Kudłacz M., Miasto-Idea. Nowe podejście do rozwoju miast, Open Eyes Book, wyd. Fundacja GAP, Kraków 2016.

Bendyk E., Hausner J., Kudłacz M., The Analysis of Quality of Life – The Case of Warsaw [w:] H. Brdulak, A. Brdulak, Happy City – How to Plan and Create the Best Livable Area for the People, Springer International Publishing, Nowy Jork, 2017.

Benyus J.M., Biomimicry. Innovation Inspired by Nature, Wyd. Harper Collins Publishers, 2011.

Biga B., Hausner J., Możdżeń M. (red,), Uwspólnianie zasobów i dobra wspólne, III Seminarium Świeradowskie, Open Eyes Economy Discussion Papers 5, wyd. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie i Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej, Kraków 2021.

Blikle A., Doktryna jakości. Rzecz o turkusowej samoorganizacji, Warszawa 2018.

Bober J., Kudłacz M. (red.), Analiza instytucjonalna miasta na prawach powiatu z oceną realizacji standardów kontroli zarządczej Metoda Planowania Rozwoju Instytucjonalnego, Wyd. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Małopolska Szkoła Administracji Publicznej, 2015.

Bojar M., Machnik-Słomka J., Model potrójnej i poczwórnej helisy w budowaniu współpracy sieciowej dla rozwoju innowacyjnych projektów regionalnych, ZN Politechniki Śląskiej seria: Organizacja i Zarządzanie z 76, Katowice 2014.

Boltański L., Chiapello Ѐ., Nowy duch kapitalizmu, wyd. Kronos, nr 2, 2005.

Boyd C., The 3 Generations of Smart Cities. Inside the development of the technology driven city, 2015 dostępne na: https://www.fastcompany.com/3047795/the-3-generations-of-smart-cities [data dostępu: 1.10.2020].

Bӧhm A., Najważniejsze historyczne koncepcje (modele) rozwoju miast [w:] M. Kudłacz, J. Hausner, Funkcjonowanie metropolii w Polsce. Gospodarka, przestrzeń, społeczeństwo, wyd. CeDeWu, Warszawa 2017.

Borys T., Aksjologiczne podstawy zrównoważonego i inteligentnego rozwoju, Ekonomia i Środowisko 3(58), 2016.

Broński K., Kusek R., Sanetra-Szeliga J., Pamięć, wybór, tożsamość. Szkice o mieście, wyd. Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, 2016.

Castells M., Himanen P. (red.), Reconceptualizing Development in the Global Information Age, Oxford University Press, Oxford 2014.

Castells M., Społeczeństwo sieci, PWN, Warszawa 2007.

Churski P., Herodowicz T., Konecka-Szydłowska B., Perdał R., Czynniki rozwoju w praktyce polityki spójności zorientowanej terytorialnie [w:] Danielewicz J., Sikora-Fernandez D. (red.), Zarządzanie rozwojem współczesnych miast, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2019.

Competitive Cities for Jobs and Growth, What, Who and How, World Bank, Washington D.C., 2015.

Czepczyński M., Przestrzeń publiczna jako forma reprezentacji społeczności lokalnych, między hibernacją a animacją centrów małych miast woj. pomorskiego, Studia KPZK nr 144, Warszawa 2012.

Czerniachowicz B., Zasoby niematerialne i kapitał intelektualny a wartość przedsiębiorstwa, wyd. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 4/2016 (82) cz. 2.

Czornik M., Miasto i jego zasób [w:] T. Żabińska (red.) Turystyka miejska. Prawidłowości i determinanty rozwoju, wyd. Studia Ekonomiczne, Zeszyty Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice 2013.

Danek Z., Bezcelowość wysiłku poznawczego: Platon wobec paradoksu, Collectanea Philologica 3,97-121, wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 1999.

Deleuze D., Platon i pozór, Principia XXI-XXII (1998), 1998.

Deloitte, Zamknięty obieg, otwarte możliwości, Raport, 2018.

Dembowski J., Zarys ogólnej teorii zasobów naturalnych, PWN, 1989.

Domański R., Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, PWN, Warszawa 2006.

Drobniak A.,The urban resilience – economic perspective [w:] Drobniak A. (red.), Urban economic resilience − new concept for post-industrial city transition, Journal Economic & Management vol. 10/2012, wyd. Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 2013.

Drozdowski R., Frąckowiak M., Krajewski M., Rogowski Ł., Jak badaliśmy (nie)widzialne miasto, Narzędziownia, Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa 2013.

Dymnicka M., Przestrzeń publiczna a przemiany miasta, Wyd. Scholar, Warszawa 2013.

Dziemianowicz W., Konkurencyjność gospodarcza gmin – koncepcje, instrumenty, praktyka, wyd. Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Kraków 2021.

Easterlin R., Does Economic Growth Improve the Human Lot? Some Empirical Evidence [w:] David P., Reder M., Nations and Households in Economic Growth, Essays in Honour of Moses Abramovitz, Academic Press, Inc., New York 1974.

Engels F., Położenie klasy robotniczej w Anglii, Wyd. Książka i Wiedza, 1952.

Fainstein S.S., The Just City, Cornell University Press, Ithaca-London 2010.

Farelnik E., Stanowicka A., Smart city, slow city and smart slow city as development models of modern cities, Olsztyn Economic Journal 11/2016.

Fijał T., Ekologiczne i ekonomiczne efekty realizacji strategii czystszej produkcji w wybranych przedsiębiorstwach, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2005.

Florida R., Narodziny klasy kreatywnej, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2014.

Ford H., My Life and Work, Cornstalk Press, Sydney 1926.

Francis J., Overtourism Solutions. https://www.responsibletravel.com/ copy/overtourism-solutions [dostęp: 26.04.2020], 2018.

Fy-Fu T., Space and Place. The perspective of experience, University of Minnesota Press, Minneapolis, London 2001.

Gawlikowska-Hueckel K., Szlachta J., Wrażliwość polskich regionów na wyzwania współczesnej gospodarki. Implikacje dla polityki rozwoju regionalnego, Wolters Kluwer business, Warszawa, 2014.

Gehl J., Miasta dla ludzi, Wydawnictwo RAM, Kraków 2014.

Geodecki T., Kudłacz M., Miasta globalne, s. 59-66 [w:] M. Kudłacz, J. Hausner, Funkcjonowanie metropolii w Polsce. Gospodarka, przestrzeń, społeczeństwo, CeDeWu, Warszawa 2017.

Głowacki J., Przemysły kreatywne i ich wpływ na gospodarkę, s. 309-325 [w:] M. Kudłacz, J. Hausner (red.), Funkcjonowanie metropolii w Polsce. Gospodarka, przestrzeń, społeczeństwo, wyd.CeDeWu, Warszawa 2013.

Głowińska-Bach J., Intelignentna przestrzeń. Trzeci wymiar innowacyjności, Wolters Kluwer business, Warszawa 2014.

Gorzelak G., Jałowiecki B., Konkurencyjność regionów, Wyd. Studia Regionalne i Lokalne nr 1, Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego UW, Wyd. Scholar 2000.

Gorzelak G., Smętkowski M., Metropolia i jej region w gospodarce informacyjnej, wyd. Scholar, Warszawa 2005.

Grosse T.G., Przegląd koncepcji teoretycznych rozwoju regionalnego, Studia Regionalne i Lokalne Nr 1(8)/2002, Warszawa 2002.

Gruen V., The heart of our cities, Thames and Hutson, London 1965.

Gutowski B., Przestrzeń marzycieli. Miasto jako projekt utopijny, Oficyna Wydawnicza Feniks, Warszawa 2006.

Hackwoth J., The neoliberal city. Governance, ideology, and development in American urbanism, Cornell University Press, Ithaca-London, 2007.

Hall P., Megacities, world cities and global cities, Rotterdam 1997.

Hardin G., The Tragedy of the Commons, Science, New Series, Vol. 162, No. 3859, 1968.

Harvey D., Bunt miast. Prawo do miasta i miejska rewolucja, wyd. Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa 2012.

Harvey D., Right to the city, New Left Review, Londyn 2008.

Harvey D., Rebel cities. From the right to the city to the urban revolution, wyd. Verso, Londyn-Nowy Jork 2013.

Hausner J., Przyszłość gospodarki rynkowej – od oportunistycznej do relacyjnej gry ekonomicznej, Open Eyes Book, Fundacja GAP, Kraków 2016.

Hausner J., Społeczna czasoprzestrzeń gospodarowania. W kierunku ekonomii wartości, wyd. Nieoczywiste, 2019.

Hausner J., Kultura i polityka rozwoju [w:] Hausner J., Karwińska A., Purchla J., Kultura a rozwój, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2013.

Hausner J., Karwińska A., Purchla J. (red.), Kultura a rozwój, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2013.

Hausner J., Kudłacz M., Miasto-Idea, jak zapewnić rozwojową okrężność, Open Eyes Economy Book, wyd. Fundacja GAP, Kraków 2017.

Hausner J., Paprocki W., Gronicki M., Polski archipelag rozwoju w warunkach globalnej niepewności, Centrum Myśli Strategicznych, Sopot 2018.

Hausner J., Zmyślony M., Firma-idea. Nowe podejście do wartości w biznesie, Wyd. AA GAP, Kraków 2015.

Hawken P., Lovins A.B., Lovins L.H., Natural Capitalism. The Next Industrial Revolution, Taylor & Francis Ltd., 2010.

Hislop H. i Hill J., Circular economy: some definitions, 2011, http://www.circular.academy/circular-economysome-definitions/ [data dostępu: 6.12.2020].

Hollands R.G., Will the real smart city please stand up? Intelligent, progressive or entrepreneurial?, City: analysis of urban trends, culture, policy, action, Vol. 12, No. 3, 2008.

Horodecka A., Problem definiowania dobrobytu i wartości w ekonomii i jego znaczenie dla polityki gospodarczej, Prace i materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH, Warszawa 2011.

Howard E., Miasta ogrody jutra, wyd. Centrum Architektury, 2015.

Izdebski H., Ideologia i zagospodarowanie przestrzeni. Doktrynalne prawno-polityczne uwarunkowania urbanistyki i architektury, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.

Jacobs J., Cities and the wealth of nations Random House, New York 1984.

Jacobs J., Death and Life of Great American Cities, Random House, New York 1961.

Jadach-Sepioło A., Miasto jako analog przedsiębiorstwa s. 309 [za:] Kogut-Jaworska M., Instrumenty interwencjonizmu lokalnego w stymulowaniu rozwoju gospodarczego, wyd. CeDeWu: Warszawa 2008 [w:] Kuciński K., Miasto jako analog przedsiębiorstwa. Inspiracje dydaktyczne i badawcze, Oficyna Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2011.

Jałowiecki B., Badanie miasta – stare i nowy pytania, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Sociologica 54, 2015.

Jałowiecki B., Czy metropolia jest miastem?, Euroreg, wyd. Scholar, Warszawa 2009.

Jałowiecki B., Globalny świat metropolii, wyd. Scholar, Warszawa 2007.

Jałowiecki B., Szczepański M.S.,Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, wyd. Scholar, Warszawa 2002.

Januchta-Szostak A., Woda w miejskiej przestrzeni publicznej. Modelowe formy zagospodarowania wód opadowych i powierzchniowych, Wyd. Politechniki Poznańskiej, 2011.

Jessop B., The State and State-Building [w:] R.A.W. Rhodes, Sarah A. Binder, Bert A. Rockman (red.), The Oxford Handbook of Political Institutions, Oxford University Press, Oxford, 2006.

Jewtuchowicz A. (red.), Wiedza, innowacyjność, przedsiębiorczość a rozwój regionów, wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2004.

Jewtuchowicz A., Terytorium i współczesne dylematy jego rozwoju, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2013.

Kant I., Krytyka praktycznego rozumu, tłum. Jerzy Gałecki, PWN, Warszawa 1972.

Kapias M. (red.), Społeczna odpowiedzialność w przestrzeni publicznej. Strategie i społeczne znaczenie, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 2014.

Kapp W., Społeczne koszty funkcjonowania przedsiębiorstw prywatnych, Warszawa 1960.

Karwińska A., Społeczne przestrzenie miasta w procesach wytwarzania i realizowania wartości, Kultura i Rozwój 2(3)/2017, Warszawa 2017.

Karwińska A., Brzosko-Sermak B., Dobrze funkcjonujące miasto. Koncepcje, cechy, perspektywy rozwoju, wyd. UEK, Kraków 2014.

Karwińska A., Böhm A., Kudłacz M., The Phenomenon of Urban Sprawl in Modern Poland: Causes, Effects and Remedies, Zarządzanie Publiczne nr 3 (45), wyd. Scholar, 2018.

Karwińska A., Kudłacz M., Sarzyński K., Między zagrożeniem a nadzieją. Polityka rozwoju miast Polski w kontekście globalnych megatrendów, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2020.

Karwińska A., Kudłacz M., Węcławowicz G., Dysfunkcje i eufunkcje amorficznego rozlewania miast w Polsce – perspektywa badawcza, Studia KPZK 174/2017, 2017.

Kawczyński K., Zawadzka D., Circular Economy – Gospodarka o Obiegu Zamkniętym – nowe wymagania i cele dla Przedsiębiorców, Komitet Ochrony Środowiska KIG, Warszawa, styczeń 2017.

Kidder P., The Urbanist Ethics of Jane Jacobs, Ethics, Place & Environment Journal, Vol. 11/2008.

Kiełczewski D., Konsumpcja a perspektywy zrównoważonego rozwoju, Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, 2008.

Klassen L.H., Paelinck J.H.P., Wagenaar S., Systemy przestrzenne, PWN, Warszawa, 1982.

Klasik A., Kreatywne przemysły w kreatywnej aglomeracji, Biuletyn KPZK nr 246, Warszawa 2011.

Klecha-Tylec K., Regionalizm w teorii i praktyce państw Azji Wschodniej, PWN, Warszawa 2013.

Klich J., Potencjał instytucjonalny służby zdrowia w miastach [w:] Kudłacz M., Hausner J., Funkcjonowanie metropolii w Polsce. Gospodarka, przestrzeń, społeczeństwo, wyd. CeDeWu, Warszawa 2017.

Kłosiewicz L., Architektura w XX w. – Modernizm, Postmodernizm, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, tom XLVII, R. 2002, z. 3.

Knox P., Pinch S., Urban Social Geography, Person, Harlow 2006.

Kobusiewicz M., 500 tysięcy najtrudniejszych lat, Oficyna wydawnicza AMOS, Warszawa 1994.

Komar, I., Rational use of natural resources and resource cycles, Wyd. Nauka, 211, 1975.

Komninos N., Panori A. i Kakderi Ch.,Smart cities beyond algorithmic logic: digital platforms, user engagement and data science [w:] Komninos N., Kakderi Ch. (red.), Smart Cities in the Post-algorithmic Era Integrating Technologies, Platforms and Governance, Edwarg Elgar Publishing Ltd., 2019.

Kopaliński W., Koty w worku, czyli z dziejów pojęć i rzeczy, wyd. Rytm, Warszawa 1997.

Korenik S., Metropolie we współczesnej gospodarce z uwzględnieniem realiów polskich, Biuletyn KZPK nr 214, Warszawa 2004.

Kozielska B., Współczesne koncepcje rozwoju metropolii w kontekście paradygmatu miast globalnych, praca doktorska, Katowice 2008.

Kuciński K. (red.), Miasto jako analog przedsiębiorstwa. Inspiracje dydaktyczne i badawcze, Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 2011.

Kudłacz M., Koncepcja Miasto-Idea w kontekście zjawiska overtourism, wyd. Fundacja GAP, Open Eyes Book 4, 2019.

Kudłacz M., Ekonomia wartości w kontekście zarządzania rozwojem miast – przypadek Krakowa, Kultura i Rozwój nr 4(5), 2017a.

Kudłacz M., Miasto jako miejsce wytwarzania wartości, Zarządzanie Publiczne, Nr 1(39)/2017, Scholar, Warszawa 2017b.

Kudłacz M. Hausner J., Funkcjonowanie metropolii w Polsce. Gospodarka, przestrzeń, społeczeństwo, wyd. CeDeWu, Warszawa 2017.

Kudłacz T., Markowski T., Territorial capital of urban functional areas as a challenge for regional development policy − an outline of the concept, Public Governance 2(44)/2018, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków 2018.

Kukliński A., Badania regionalne ONZ w perspektywie doświadczeń polskich, Biuletyn KPZK nr 64, KPZK PAN, Warszawa 1971.

Kukuła K. Metoda unitaryzacji zerowanej, PWN, Warszawa 2000.

Kulczycka J. (red.), Gospodarka o obiegu zamkniętym w polityce i badaniach naukowych, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków 2019.

Kulczycka J., Pędziwiatr E., Gospodarka o obiegu zamkniętym – definicje i ich interpretacje, s. 11 [w:] Kulczycka J. (red.), Gospodarka o obiegu zamkniętym w polityce i badaniach naukowych, Wyd. IGSMiE PAN, Kraków 2019.

Kundzewicz Z., Zaleski J., Hausner J., Alert wodny 1, Fundacja GAP, 2020.

Landry Ch., Cities of ambition, Comedia, Near Stroud 2015.

Landry Ch.,Kreatywne miasto, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2013.

Leźnicki M., Jakość życia jako przedmiot badań naukowych i refleksji [w:] Tyburski W. (red.), Zasady kształtowania postaw sprzyjających wdrażaniu zrównoważonego rozwoju, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń, 2011.

Lifset R., Graedel T. E., Industrial Ecology: Goals and Definitions [w:] Ayres R.U., Ayres L. (red.), Handbook of Industrial Ecology, Wyd. Edward Elgar Publishing Ltd, Brookfield 2002.

Lorens P., Kształtowanie nowej doktryny urbanistycznej [w:] Cichy-Pazder E., Markowski T. (red.), Nowa Urbanistyka – Nowa Jakość, „Biblioteka Urbanisty”, nr 14, Warszawa 2009.

Lubański M., Filozoficzne aspekty cybernetyki, Studia Philosophiae Christianae 9/2, 1973.

Lutrzykowski A., Musiałkiewicz R., Nalikowski F., Miasta przyszłości. W poszukiwaniu nowego paradygmatu zarządzania i rozwoju, PWSZ, Włocławek 2017.

Lynch K., Obraz miasta, Wyd. Archivolta, Kraków 2011 (wznowienie wydania z 1960 r.).

Łuczak A., Wysocki F., Zintegrowane podejście do ustalania współczynników wagowych dla cech w zagadnieniach porządkowania liniowego obiektów [w:] Jajuga K., Walesiak M., Taksonomia 25. Klasyfikacja i analiza danych – teoria i zastosowania. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Wrocław 2015.

Majda T., Mironowicz I. (red.), Manifesty urbanistyczne. W poszukiwaniu współczesnego modelu miasta, Towarzystwo Urbanistów Polskich, Warszawa 2017.

Markowski T. (red.), Marketing terytorialny, KPZK, Studia PAN t. 116, Warszawa 2006.

Markowski T., Zarządzanie rozwojem miast, PWN, Warszawa 1999.

Markowski T., Marszał T., Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja. Problemy i pojęcia podstawowe, KPZK PAN, Warszawa 2006.

Markowski T., Kapitał terytorialny jako cel zintegrowanego planowania rozwoju, Mazowsze Studia Regionalne (1689-4774), 2016, nr 18.

Mazur D., Idea odpowiedzialności w świetle filozofii Cradle to Cradle [w:] red. K. Cikała, W.B. Zieliński, Społeczeństwo odpowiedzialne: o aspektach odpowiedzialności w życiu społecznym jednostek, Kraków 2015.

Mazur S., The Neo-Weberian State. Towards a new paradigm of public management?, wyd. Scholar, Warszawa 2016.

Mazur S., Kopyciński P. (red.), Public policy and the Neo-Weberian State, Routledge, Abingdon-on-Thames , 2020.

Mazur-Wierzbicka E., Czystsza produkcja sposobem realizacji zrównoważonego rozwoju w przedsiębiorstwie, Przedsiębiorstwo i Finanse, kwartalnik nr 2(9), Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku, 2015.

Maźnica Ł., Kultura – kreatywność – innowacyjność, s. 399-413 [w:] Hausner J., Karwińska A., Purchla J. (red.), Kultura a rozwój, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2013.

McKenzie R.D., Human Ecology [w:] Szczepański J., Socjologia. Rozwój problematyki i metod, PWN, Warszawa 1969.

Młodzianowski P., Identyfikacja praktycznych obszarów zastosowania modeli ekonofizycznych, ZN Politechniki Częstochowskiej, Zarządzanie nr 28 t. 1 (2017), Częstochowa 2017.

Michałowski L., Ranew-Sikora D., Bachórz A., Miasto nie-miasto. Refleksje o mieście jako społeczno-kulturowej hybrydzie, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2010.

Montgomery Ch., Miasto szczęśliwe. Jak zmienić nasze życie, zmieniając nasze miasta, Wysoki Zamek, Kraków 2015.

Musil J., Pięćdziesiąt lat socjologii miasta, „Studia Regionalne i Lokalne” 2003, nr 1(11), s. 5-36.

Nallari R., Yusuf S., Griffith B., Bhattacharya R., Frontiers in Development Policy: A Primer on Emerging Issues, World Bank, 2011. https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/2350.

Nawratek K., Dziury w całym. Wstęp do miejskich rewolucji, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2012.

Neto S., Water governance in urban age, Utilities Policy 43/2016.

Nowak M.J., Kowalewski A., Studia nad chaosem przestrzennym, Studia KPZK t. 182 cz.1, wyd. KPZK PAN, Warszawa 2018.

Nowak Z., Czystsza Produkcja-strategia ochrony środowiska XXI wieku, Wyd. Problemy Ekologii, nr 3/1997, 1997.

Noworól A., Hybrydyzacja zarządzania rozwojem terytorialnym, Wyd. Scholar, Warszawa 2020.

Okun A., Equality and Efficency; The Big Tradeoff, A Brooking Classics na podstawie wersji z 1975 r.), 2015.

Olechnicka A., Regiony peryferyjne w gospodarce informacyjnej, Wyd. Scholar, Warszawa 2004.

Ostasiewicz W., Ocena i analiza jakości życia, Wyd. Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, 2004.

Ostrom E.,Governing the commons, Cambridge University Press, 1968.

Paskaleva K., E-governance as an enabler of the smart city [w:] Deakin M. (red.), Smart cities. Governing, modelling and analising the transition, Routledge, Oxfordshire, 2015a.

Paskaleva K., Smart cities. A nexus for open innovation? [w:] Deakin M. (red.), Smart cities. Governing, modelling and analising the transition, Routledge, Oxfordshire, 2015b.

Paszkowski Z., Historia idei miasta od antyku do renesansu, Teka Zachodniopomorska 1/2015, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Szczecin 2015.

Paszkowski Z., Miasto idealne w perspektywie europejskiej i jego związki z urbanistyką współczesną, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2011.

Pęciak R., Interpretacja Fordyzmu i Postfordyzmu w teorii regulacji, Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania nr 35, t. 2, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2014.

Piontek F. (red.), Ekonomia a rozwój zrównoważony, t. 1, Teoria, kształcenie, Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok 2001.

Polak R., Ignacego Drexlera nauka o sztuce projektowania i zabudowy miast, Wschodni Rocznik Humanistyczny, Tom X/2014, s. 421-434, Lublin 2014.

Porter M., On competition, seria: Harvard Business Publishing, wyd. Ingram Publisher Services, La Vergne 2008.

Purchla J., Dziedzictwo a transformacja, wyd. Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2005.

Puślecki W., Wspieranie elementarnych zdolności twórczych uczniów, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1999.

Radło M.J., Szczech-Pietkiewicz E., Napiórkowski T.M., Dobrobyt, wzrost gospodarczy i ich nierównomierność w regionie. Wybrane modele, mechanizmy i orientacje polityki rozwojowej, SGH Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2020.

Ratajczak M., Wprowadzenie do teorii kapitalizmu kognitywnego: kapitalizm kognitywny jako reżim akumulacji, Praktyka Teoretyczna Numer 1(15), 2015.

Regulski J., Ekonomika miasta, PWE, Warszawa 1982.

Rewers E., Post-polis. Wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta, Universitas, Kraków 2005.

Rouba H., Czystsza Produkcja a zarządzanie środowiskiem, Biblioteka Ekonomia i Środowisko nr 26, 2000.

Rybicki P., Społeczeństwo miejskie, PWN, Warszawa 1972.

Rykwert J., Idea miasta. Antropologia formy miasta w Rzymie, w Italii i w świecie starożytnym, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2016.

Rykwert J., Pokusa miejsca. Przeszłość i przyszłość miast, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2013.

Sagan I., Miasto scena konfliktów i współpracy. Rozwój miast w świetle koncepcji reżimu miejskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2000.

Sompolska-Rzechuła A., Jakość życia jako kategoria ekonomiczna, Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis, Oeconomica 301 (71), 2013.

Samsonowicz H., Dziedzictwo średniowiecza. Mity i rzeczywistość. Wyd. Ossolineum, Wrocław 2009.

Samuelson P.A., The Pure Theory of Public Expenditure, wyd. Review of Economics and Statistics, 1954.

Samuelson P.A., Nordhaus W.D., Ekonomia, wyd. Rebis, na podstawie McGraw-Hill Companies Inc., Poznań 2012 (na podstawie wersji z 1948 r. i wznowień publikacji następujących w latach 1951-2010).

Sánchez Levoso A., Gasol C.M., Martínez-Blanco J., Gabarell Durany X., Lehmann M., Farreny Gaya R., Methodological framework for the implementation of circular economy in urban systems, Vol. 248/2020, Journal of Cleaner Production, 2020.

Sassen S., The global city, University Press Group, Bognor Regis, 2001.

Sassen S., Globalizacja. Eseje o nowej mobilności ludzi i pieniędzy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.

Schönfelder T. (red.),Analiza możliwości ograniczania niskiej emisji ze szczególnym uwzględnieniem sektora bytowo-komunalnego, Atmoterm 2011.

Sen A., Rozwój i wolność, Zysk i S-ka, Poznań 1999.

Skidelsky R., Skidelsky E., How much is enough? Money and the good life, wyd. Penguin Books, Londyn 2013.

Słodczyk J., Historia planowania i budowy miast, Uniwersytet Opolski, Opole 2012.

Smętkowski M., Gorzelak G., Jałowiecki B., Obszary metropolitalne w Polsce: problemy rozwojowe i delimitacja, Wyd. EUROREG 1/2009, Warszawa 2009.

Smith A., Teoria uczuć moralnych, PWN, Warszawa 1989.

Solarek K., Współczesne koncepcje rozwoju miasta, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, nr 4/2011, s. 51-71, 2011.

Sorkin M., The End(s) of Urban Design [w:] Krieger A., Sunders W. S. (red.) Urban Design, University of Minnesota Press, Minneapolis-London 2009.

Speck J., Walkable city. How downtown can save America, one step at a time, North Point Press, Nowy Jork 2013.

Stahel W. i Reday, G., Jobs for Tomorrow, the Potential for Substituting Manpower for Energy. Vantage, Press, New York 1981.

Stawasz D., Sikora-Fernandez D., Turała M., Koncepcja Smart City jako wyznacznik podejmowania decyzji związanych z funkcjonowaniem i rozwojem miasta, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Studia Informatica nr 29, Szczecin 2012.

Stiglitz J. E., Sen A., Fitoussi J-P., Report by the Commission on the Measurement of Economic Performance and Social Progress, 2009.

Stróżewski W., Węgrzecki A. (red.), W kręgu filozofii Romana Ingardena, Warszawa-Kraków 1995.

Strzelecki Z., Gospodarka regionalna i lokalna, PWN, Warszawa 2008.

Szomburg J. (red.), Kultura i przemysły kultury szansą rozwojową dla Polski, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2002.

Szponar A., Fizjografia urbanistyczna, PWN, Warszawa 2003.

Szulczewska B., Teoria ekosystemu w koncepcjach rozwoju miast, Warszawa 2002.

The Global Risks Report, World Economic Forum, 2017.

Thurow L.C., Przyszłość kapitalizmu. Jak dzisiejsze siły ekonomiczne kształtują świat jutra, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1999.

Townsend A.M., Smart cities. Bog data, civic hackers, and the quest for a new utopia, W. W. Norton & Company, Lundyn-Nowy Jork 2013.

Urbaniak R., Wartość współczesnego miasta – czy ocalona?, wyd. Przestrzeń i forma, 23/2, 2015.

Valverde M., Everyday law on the street. City Governance in an age of Diversity, The University of Chicago Press, Chicago i Londyn 2012.

Venturi R., Brown D.S., Izenour S., Uczyć się od Las Vegas. Zapomniana symbolika formy architektonicznej, Wyd. Karakter, Kraków 2013.

Von Weizsacker E.U., Wijkman A., Ejże! Kapitalizm, krótkowzroczność, populacja i zniszczenie planety. Raport klubu Rzymskiego, Instytut Badań Stosowanych, Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2018.

Weber G., Gesundschrumpfen statt Gesundbeten, Symposium „Soziale Dorferneuerung“, St. Pőlten (10 November), dostępne na: www.dorf-stadterneuerung.at/media/dorf_1320996628.pdf [data dostępu: 20.08.2019], 2011.

Węgrzecki A., Zarys fenomenologii podmiotu, wyd. Ossolineum, Wrocław, Warszawa, Kraków 1996.

de Witt M., Navigating the Future, Open Eyes Economy Summit 2017 working paper.

What are the future cities? Origins, meanings and uses. Foresight Future of the Cities Project, 2014.

Yurtseven H. R., Kaya O., Slow Tourists: A Comparative Research Based on Cittaslow Principles, American International Journal of Contemporary Research Vol. 1 No. 2; September 2011.

Zadrożniak M., Jakość życia w kontekście koncepcji zrównoważonego rozwoju, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica 2 (313), 2015.

Zawicki M., Koncepcje teoretyczne implementacji polityki publicznej, Ibuk Libra, wyd. UEK, Kraków 2016.

Zimmermann E.W., World Resources and Industries, wyd. Harper, Nowy Jork, 1951.

Zimny H., Miasto jako układ ekologiczny, Wiadomości Ekologiczne, XXII(1976)4.

Zmyślony M., Marka jako kultura – kultura jako marka, Open Eyes Economy Book, wyd. Fundacja GAP, Kraków 2016.

Strony internetowe:

https://ec.europa.eu/info/eu-regional-and-urban-development/topics/cities-and-urban-development/priority-themes-eu-cities/circular-economy-cities_en [data dostępu: 12.05.2021].

https://www.oecd.org/regional/cities/circular-economy-cities.htm [data dostępu: 8.05.2021].

https://oees.pl/wp-content/uploads/2021/05/OEES_2021_OPIS-I-STRUKTURA-BLOKOW-1.pdf [data dostępu: 10.10.2021].

https://businessinsider.com.pl/poradnik-finansowy/przyczyny-upadku-banku-lehman-brothers/wle4dvb [data dostępu: 1.08.2021].

https://www.reaganfoundation.org/ronald-reagan/reagan-quotes-speeches/inaugural-address-2/ [data dostępu: 11.09.2021].

www.forbes.pl/gielda/kapitalizacja-apple-przekroczyla-bilion-dolarow/6tpzby2 [data dostępu: 11.09.2019].

http://smartcity-expert.eu/wartosci-miasta-inteligentnego [data dostępu: 13.07.2020].

https://siteresources.worldbank.org/EXTPREMNET/Resources/489960-1338997241035/Growth_Commission_Vol1_Urbanization_Growth.pdf [data dostępu: 19.06.2020].

www.fastcompany.com/3047795/the-3-generations-of-smart-cities [data dostępu: 20.12.2020].

www.forbes.com/profile/jeff-bezos/#be311371b238 [data dostępu: 12.05.2020 r.].

www.gfmag.com/global-data/non-economic-data/best-cities-to-live [data dostępu: 26.04.2020]

www.who.int/countries/eth/en [data dostępu: 15.08.2020].

www3.weforum.org/docs/WEF_Annual_Report_2017-2018.pdf [data dostępu: 5.09.2020].

http://inteligentnemiasta.pl/miasto-idealne-pierwowzorem-miasta-inteligentnego/5352/ [data dostępu: 5.09.2021].

www.pri.msap.pl [data dostępu: 15.08.2021].

https://www.reaganfoundation.org/ronald-reagan/reagan-quotes-speeches/inaugural-address-2/ [data dostępu: 11.09.2021].

Dokumenty planistyczne oraz akty prawne i administracyjne

Decyzja 1600/2002/WE z 22.07.2002 r. ustanawiająca szósty wspólnotowy program działań w zakresie środowiska naturalnego.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. [Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483].

Strategia Rozwoju Krakowa „Tu chcę żyć. Kraków 2030”, uchwała NR XCIV/2449/18 Rady Miasta Krakowa z dnia 7 lutego 2018 r. w sprawie przyjęcia dokumentu „Strategia Rozwoju Krakowa. Tu chcę żyć. Kraków 2030.”

Strategia rozwoju Wrocławia „Przedsiębiorczy Wrocław 2030”, uchwała nr XV/, 416/19 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 21 listopada 2019 r. w sprawie strategii rozwoju Wrocławia pod nazwą „Przedsiębiorczy Wrocław 2030”.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia, uchwała Nr L/1177/18 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 11 stycznia 2018 r. w sprawie uchwalenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia, 2018.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa, uchwała Nr CXII/1700/14 z dnia 9 lipca 2014 r. w sprawie uchwalenia zmiany, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa, 2014.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia, uchwała Nr L/1177/18 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 11 stycznia 2018 r. w sprawie uchwalenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia, 2018.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa, uchwała Nr CXII/1700/14 z dnia 9 lipca 2014 r. w sprawie uchwalenia zmiany, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa, 2014.

Ustawa o samorządzie gminnym [Dz.U. 1990 Nr 16, poz. 95].

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym [Dz.U. 2020, poz. 293].

Ustawy o samorządzie powiatowym [Dz.U. 1998 Nr 91, poz. 578].

Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska [Dz.U. Nr 49, poz. 169].