Nowoczesne zarządzanie. Podstawy zarządzania

Wstęp 11


Część I
Wprowadzenie do zarządzania

Rozdział 1
Istota i geneza zarządzania - Piotr Pietrzak 17
1.1. Pojęcie zarządzania 17
1.2. Zarządzanie w okresie przednaukowym 20
1.3. Główne kierunki w rozwoju teorii zarządzania 22
1.4. Wybrane współczesne koncepcje zarządzania 26
Literatura 29
Pytania kontrolne 31
Test wiedzy 31

Rozdział 2
Menedżer w organizacji - istota pracy i uwarunkowania - Katarzyna Łukasiewicz 33
2.1. Pojęcie menedżera 33
2.2. Rodzaje menedżerów 34
2.3. Role menedżerskie 37
2.4. Umiejętności menedżerskie 38
2.5. Organizacja pracy własnej menedżera 42
Literatura 44
Pytania kontrolne 45
Test wiedzy 45

Rozdział 3
Organizacje jako otwarte systemy społeczno-techniczne - Joanna Paliszkiewicz 47
3.1. Pojęcie organizacji 47
3.2. Podsystemy organizacji 50
3.3. Cykl życia organizacji 52
3.4. Klasyfikacja organizacji 53
3.5. Środowisko zewnętrzne i wewnętrzne organizacji 56
Literatura 57
Pytania kontrolne 59
Test wiedzy 60


Część II
Zarządzanie jako proces

Rozdział 4
Podstawowe elementy podejmowania decyzji - Olena Kulykovets 65
4.1. Pojęcie problemu decyzyjnego i decyzji 65
4.2. Rodzaje decyzji 67
4.3. Modele podejmowania decyzji 69
4.4. Formy grupowego podejmowania decyzji 73
4.5. Narzędzia służące do podejmowania decyzji 76
Literatura 78
Pytania kontrolne 79
Test wiedzy 79

Rozdział 5
Podstawowe elementy planowania - Tadeusz Filipiak 83
5.1. Pojęcie planowania 83
5.2. Zasady planowania 86
5.3. Trudności w planowaniu i sposoby ich przezwyciężania 87
5.4. Poziomy planowania 89
5.5. Znaczenie i struktura biznesplanu 91
Literatura 98
Pytania kontrolne 100
Test wiedzy 100

Rozdział 6
Podstawowe elementy projektowania strategii konkurencji i rozwoju - Piotr Sulewski 103
6.1. Pojęcie strategii konkurencji 103
6.2. Klasyfikacja strategii konkurencji 104
6.3. Systemowe ujęcie strategii konkurencji 107
6.4. Pojęcie strategii rozwoju i macierz Ansoffa 109
6.5. Metody portfelowe 112
Literatura 116
Pytania kontrolne 117
Test wiedzy 117

Rozdział 7
Podstawowe elementy organizowania - Sławomir Jarka 121
7.1. Pojęcie organizowania 121
7.2. Projektowanie stanowisk pracy 122
7.3. Departamentalizacja 124
7.4. Linie podporządkowania 126
7.5. Rozpiętość kierowania 127
7.6. Centralizacja i decentralizacja 129
7.7. Formalizacja 131
Literatura 132
Pytania kontrolne 132
Test wiedzy 133

Rozdział 8
Podstawowe formy struktur organizacyjnych - Marlena Gołaś 135
8.1. Pojęcie struktury organizacyjnej 135
8.2. Rodzaje struktur organizacyjnych ze względu na liczbę szczebli zarządzania 137
8.3. Rodzaje struktur organizacyjnych ze względu na dominującą więź organizacyjną 139
8.4. Rodzaje struktur organizacyjnych ze względu na sposób departamentalizacji 140
8.5. Współczesne formy struktur organizacyjnych 144
Literatura 146
Pytania kontrolne 148
Test wiedzy 148

Rozdział 9
Podstawowe elementy przywództwa - Edyta Skarzyńska 151
9.1. Pojęcie przywództwa 151
9.2. Przywódcy a menedżerowie 152
9.3. Normatywne podejście do stylów przewodzenia 155
9.4. Sytuacyjne podejście do stylów przewodzenia 156
9.5. Rodzaje organizacyjnej władzy 158
Literatura 159
Pytania kontrolne 161
Test wiedzy 162

Rozdział 10
Podstawowe elementy motywowania - Agnieszka Tul-Krzyszczuk 165
10.1. Pojęcie motywowania 165
10.2. Podejście do motywowania od strony treści 170
10.3. Podejście do motywowania od strony procesu 176
10.4. Podejście do motywowania od strony wzmocnień 178
10.5. Współczesne strategie motywacyjne 179
Literatura 181
Pytania kontrolne 183
Test wiedzy 183

Rozdział 11
Podstawowe elementy komunikowania wewnętrznego - Agnieszka Werenowska 187
11.1. Pojęcie komunikowania i jego cechy 187
11.2. Pojęcie komunikowania wewnętrznego i jego cele 189
11.3. Zasady komunikowania wewnętrznego 192
11.4. Narzędzia komunikacji wewnętrznej 194
Literatura 195
Pytania kontrolne 196
Test wiedzy 197

Rozdział 12
Podstawowe elementy procesów grupowych - Konrad Michalski 199
12.1. Pojęcie grupy 199
12.2. Rodzaje grup 201
12.3. Podstawowe konstrukty związane z grupą 204
12.4. Grupy a zespoły robocze 210
12.5. Sposoby rozwiązywania konfliktów grupowych 212
Literatura 214
Pytania kontrolne 216
Test wiedzy 216

Rozdział 13
Podstawowe elementy kultury organizacyjnej - Piotr Pietrzak 219
13.1. Pojęcie kultury organizacyjnej 219
13.2. Funkcje kultury organizacyjnej 221
13.3. Determinanty kultury organizacyjnej 222
13.4. Elementy kultury organizacyjnej 222
13.5. Klasyfikacja kultur organizacyjnych 226
Literatura 229
Pytania kontrolne 230
Test wiedzy 231

Rozdział 14
Podstawowe elementy kontrolowania - Katarzyna Łukasiewicz 233
14.1. Pojęcie kontrolowania 233
14.2. Przyczyny oporu wobec kontroli 235
14.3. Cechy skutecznych systemów kontrolnych 236
14.4. Etapy kontrolowania 238
14.5. Poziomy kontroli w organizacji 239
Literatura 241
Pytania kontrolne 241
Test wiedzy 242


Część III
Współczesne wyzwania zarządzania

Rozdział 15
Etyczne wyzwania zarządzania - Ewa Stawicka 247
15.1. Pojęcie etyki 247
15.2. Przywództwo etyczne 249
15.3. Audyt etyczny w organizacji 252
15.4. Pojęcie mobbingu 253
15.5. Rodzaje mobbingu i sposoby przeciwdziałania 255
Literatura 256
Pytania kontrolne 258
Test wiedzy 258

Rozdział 16
Społeczne i środowiskowe wyzwania zarządzania - Marcin Ratajczak 261
16.1. Pojęcie odpowiedzialnego i zrównoważonego biznesu 261
16.2. Społecznie odpowiedzialne inwestycje 265
16.3. Zasady budowania relacji z interesariuszami 267
16.4. Wolontariat pracowniczy 269
16.5. Zasady tworzenia i funkcjonowania „Zielonego Biura" 271
Literatura 273
Pytania kontrolne 275
Test wiedzy 275

Rozdział 17
Międzykulturowe wyzwania zarządzania - Anna Jasiulewicz 279
17.1. Pojęcie kultury narodowej 279
17.2. Klasyfikacja kultur narodowych 280
17.3. Bariery w komunikowaniu międzykulturowym 286
17.4. Stereotypy kulturowe 289
Literatura 290
Pytania kontrolne 292
Test wiedzy 292

Klucz odpowiedzi do testów wiedzy 295
Spis tabel 297
Spis rysunków 298

Filipiak Tadeusz - absolwent Wydziału Ekonomicznego (dawniej Wydziału Ekonomiczno-Rolniczego) SGGW, inżynier ekonomii w zakresie rynku rolnego i spółdzielczości, magister ekonomii w zakresie zarządzania i marketingu agrobiznesu, doktor nauk ekonomicznych w zakresie ekonomii. W ramach dydaktyki wykładowca takich przedmiotów, jak: „Zarządzanie", „Przedsiębiorczość", „Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw" itp. Główna linia badawcza obejmuje zagadnienia, takie jak: rynki rolne, w tym owoców i warzyw, ekonomika i organizacja przedsiębiorstw, w tym ogrodniczych, ocena efektywności przedsiębiorstw, nakłady inwestycyjne w podmiotach gospodarczych, w tym metody oceny opłacalności inwestycji i wykorzystanie biznesplanów w planowaniu, przedsiębiorczość itp. Autor ponad 60 publikacji w zakresie ekonomii i finansów, a także kierownik, ekspert/wykładowca, wykonawca oraz autor opracowań w ramach projektów realizowanych przez MNiSW, MRiRW, NCN oraz NCBiR.
Gołaś Marlena - doktorantka w Katedrze Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Instytutu Ekonomii i Finansów Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W 2022 r. ukończyła studia doktoranckie w dyscyplinie ekonomia i finanse. Jest współautorką kilkunastu publikacji (krajowych i zagranicznych) wpisujących się w problematykę zarządzania strategicznego, zrównoważonego rozwoju oraz emisji gazów cieplarnianych. Od 2019 r. wykładowca w Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych w Warszawie.
Jasiulewicz Anna - adiunkt w Instytucie Zarządzania SGGW. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Naukowego Marketingu oraz kierownikiem Studiów Podyplomowych „Zamówienia Publiczne". Jest badaczką w projektach międzynarodowych i krajowych oraz autorką kilkudziesięciu publikacji naukowych, organizatorką międzynarodowych konferencji i recenzentką prac naukowych w czasopismach o zasięgu międzynarodowym. Jej obszary badawcze obejmują innowacyjne zarządzanie marketingowe w przedsiębiorstwach, zachowania konsumenckie oraz marketing sportu. W ramach staży dydaktycznych i badawczych była wykładowcą m.in. na: University of Algarve, University of West Attica, Universita degli Studi di Napoli Parthenope, University of Azores, Bogor Agricultural University in Indonesia, National Chung Hsing University, Akdeniz University, Universidad de Murcia, Mugla Sitki Kocman University, Alanya Alaaddin Keykubat University, National University of Life and Environmental Sciences of Ukraine.
Jarka Sławomir - absolwent Wydziału Ekonomicznego SGGW w Warszawie, podyplomowych studiów menedżerskich w SGH w Warszawie oraz kursu organizowanego przez Uniwersytet Cornella (USA) i Fundację Mellona nt. „Experymental economics". Uczestnik i prelegent konferencji oraz seminariów krajowych i międzynarodowych m.in. Mansholt Graduate School, Wageningen University; Bulding a Succussful Brand, Seminar of the Ries&Ries, Warszawa. W obszarze zainteresowań znajdują się problemy zarządzania w przedsiębiorstwach, wykorzystanie IoT i technologii blockchain w procesie budowania bezpieczeństwa żywności. W 2019 r. w Singapore Food Agency prezentował strategię wykorzystania blockchain w procesie produkcji wołowiny w Polsce. Dwukrotnie odbył staż naukowy na Uniwersytecie w Groningen w Holandii. Autor licznych artykułów w czasopismach naukowych krajowych i zagranicznych. Hobby - pszczelarstwo. Współzałożyciel i Prezes Fundacji Akademia Pszczelarstwa i Zrównoważonego Rozwoju.
Kulykovets Olena - uzyskała tytuł doktora w 2022 roku w dyscyplinie nauk o zarządzaniu i jakości na Uniwersytecie Warszawskim na Wydziale Zarządzania. Swoją wiedzę i doświadczenie w obszarze naukowo-badawczym zdobywała w trakcie studiów doktoranckich w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, jak również pracując zawodowo na kilku uczelniach wyższych w Warszawie. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół tematyki związanej z niestandardowymi narzędziami marketingowymi, jak również wykorzystaniem możliwości nowoczesnych technologii w zakresie prowadzenia badań naukowych, a także wykorzystaniem sztucznej inteligencji jako wsparcia działań marketingowych przedsiębiorstw. Jest autorką kilkunastu publikacji naukowych, aktywnie uczestniczy w konferencjach naukowych i popularno-naukowych. Posiada również bogaty dorobek organizacyjny.
Michalski Konrad - doktor, adiunkt w Instytucie Zarządzania SGGW w Warszawie, wcześniej w Katedrze Logistyki (do 2019 r.) SGGW. Absolwent Uniwersytetu Szczecińskiego (2005), gdzie obronił doktorat w obszarze nauk ekonomicznych, w specjalności logistycznej (2010). Ukończył również studia podyplomowe z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi (2014) oraz psychologii społecznej (2019). Jego zainteresowania naukowe obejmują przede wszystkim zarządzanie w obszarze logistyki, a także cyfryzację procesów. Posiada wieloletnie doświadczenie zawodowe w branży logistycznej, certyfikowany kierownik projektów oraz analityk procesów biznesowych.
Paliszkiewicz Joanna - prof. dr hab. inż., pracuje na stanowisku dyrektora Instytutu Zarządzania w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Uzyskała również tytuł naukowy „profesora zwyczajnego" w International School for Social and Business Studies w Słowenii. Jest uznaną w Polsce i za granicą specjalistką w dziedzinie zarządzania - zarządzania wiedzą i zarządzania zaufaniem. Opublikowała ponad 220 artykułów i jest autorem/współautorem/redaktorem 18 książek. Obecnie pełni funkcję zastępcy redaktora w następujących czasopismach: Management and Production Engineering Review, Journal of Computer Information Systems, Expert Systems with Applications oraz Intelligent Systems with Applications. Pełni funkcję prezesa stowarzyszenia: International Association for Computer Information Systems w Stanach Zjednoczonych, a w Polsce jest wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Zarządzania Produkcją.
Ratajczak Marcin - doktor habilitowany w zakresie nauk społecznych. Stopień doktora nauk ekonomicznych uzyskał w 2009 roku broniąc pracy doktorskiej na temat działalności i sytuacji ekonomicznej małych i średnich przedsiębiorstw z obszarów wiejskich. W 2019 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk społecznych w dyscyplinie nauki o zarządzaniu i jakości. Uczestniczy w prowadzeniu zajęć edukacyjnych z zakresu psychologii pracy, przedsiębiorczości oraz elementów zarządzania zasobami ludzkimi. Działalność naukowo--badawcza koncentruje się na zagadnieniach małej i średniej przedsiębiorczości oraz społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR). Jest autorem wielu publikacji naukowych w czasopismach krajowych i zagranicznych, a także autorem dwóch monografii poświęconych odpowiedzialnemu biznesowi na przykładzie firm agrobiznesu. Wielokrotnie nagradzany na konferencjach za najlepsze artykuły i najlepsze merytorycznie prezentacje. Uczestniczył w międzynarodowych stażach z programu Atlantis Youth Exchange w Norwegii oraz międzynarodowych konferencjach, m.in. na Węgrzech, Słowacji i Ukrainie. Był laureatem „Mazowieckiego Stypendium Doktoranckiego" przyznawanego przez Marszałka Województwa Mazowieckiego oraz kilkukrotnie otrzymał Nagrodę Rektora za osiągnięcia naukowe i organizacyjne. Od września 2020 roku pełni funkcję Dziekana na Wydziale Ekonomicznym SGGW w Warszawie.
Skarzyńska Edyta - doktorantka w Szkole Doktorskiej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ukończyła kierunek „Zarządzanie", pisząc pracę magisterską na temat zarządzania wiedzą. Obszarem zainteresowań jest kapitał intelektualny jednostek, sztuczna inteligencja, zaufanie i media społecznościowe.
Stawicka Ewa - adiunkt w Instytucie Zarządzania SGGW. W ostatnich latach opublikowała ponad 90 artykułów naukowych na różnych renomowanych konferencjach międzynarodowych i w czasopismach indeksowanych przez SCI, w tym Wireless Networks (Springer), Wireless Personal Communications (Springer), Sustainable Cities and Society (Elsevier) oraz Emerging Transactions on Telecommunications (Wileya). Jest autorką ponad 50 rozdziałów w różnych monografiach w języku polskim i angielskim. Jest recenzentem/członkiem rad redakcyjnych w kilku renomowanych czasopismach międzynarodowych, w tym IEEE Access, IEEE Communication Surveys i Tutorials. Pełniła również funkcję prelegenta i przewodniczącej sesji na ponad 15 konferencjach krajowych i międzynarodowych. Jej obecne zainteresowania badawcze obejmują zagadnienia związane ze zrównoważonym rozwojem, raportowaniem ESG, czyli kwestiami środowiskowymi (Environmental), społecznymi (Social) i ładu korporacyjnego (Corporate Governance) oraz szeroko ujętą odpowiedzialnością społeczną w sektorze MŚP.
Sulewski Piotr - dr hab., profesor SGGW, Instytut Ekonomii i Finansów, Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw, kierownik Zakładu Ekonomiki Podmiotów Gospodarczych. Dr hab. nauk ekonomicznych. Procę doktorską przygotował na temat strategii realizowanych przez polskich rolników w gospodarstwach towarowych. W dalszych etapach pracy zawodowej koncentrował się głównie na problematyce zarządzania ryzykiem i znaczeniem ryzyka w efektywności przedsiębiorstw rolnych. Współcześnie jego zainteresowania badawcze obejmują zagadnienia szeroko rozumianej ekonomii zrównoważonego rozwoju, w szczególności koncentruje się na wpływie zmian klimatycznych na poziom ryzyka w rolnictwie, zagadnieniach wykorzystania odnawialnych źródeł energii ze szczególnym uwzględnieniem biogazowni rolniczych i budowy gospodarki cyrkularnej. Uczestnik wielu projektów naukowo-badawczych z zakresu wspomnianej tematyki. Autor lub współautor blisko stu publikacji naukowych z tego obszaru.
Tul-Krzyszczuk Agnieszka - doktor w zakresie technologii żywności, zatrudniona w Instytucie Zarządzania SGGW w Warszawie. Beneficjentka stypendium naukowego Programu Erasmus Socrates na studia na Uniwersytecie w Gent, w Belgii, w Departamencie Agro-Marketingu, w zakresie marketingu i żywienia człowieka. Nauczyciel akademicki na uczelniach publicznych i niepublicznych w Warszawie. Prowadzi badania naukowe z zakresu aktywności innowacyjnej, w tym digitalizacji przedsiębiorstw przetwórczych i branży HoReCa. Udział w krajowych i międzynarodowych grantach lub projektach, m.in. finansowanych ze środków NCBiR i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Kierownik międzynarodowego projektu współfinansowanego przez Komisję Europejską w ramach programu Erasmus + (FoodConscious), gdzie partnerzy z Polski, Grecji, Słowenii, Hiszpanii i Włoch opracowują innowacyjne programy szkoleniowe skoncentrowane na ograniczeniu marnotrawstwa żywności w sektorze usług gastronomicznych. Doradca, szkoleniowiec i dydaktyk w zakresie organizacji i zarządzania przedsiębiorstw przetwórczych i usługowych z sektora spożywczego oraz branży hotelarskiej, gastronomicznej i ochrony zdrowia. Autorka ponad 130 doniesień naukowych i popularyzujących. Współautorka monografii naukowych oraz podręczników szkolnych i akademickich z obszaru funkcjonowania przedsiębiorstw turystycznych, hotelarskich i gastronomicznych.
Werenowska Agnieszka - doktor nauk ekonomicznych w zakresie ekonomii. Absolwentka podyplomowych studiów „Public Relations" w SGH w Warszawie. Pracownik naukowy w Instytucie Zarządzania Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie - dziedzina: nauki społeczne, dyscyplina: nauki o zarządzaniu i jakości. Główny kierunek badań: public relations, komunikacja medialna, marketing w przedsiębiorstwach, zachowania zrównoważone społecznie i środowiskowo z wykorzystaniem nowych mediów. Autorka ponad 100 publikacji publikowanych w polskich i zagranicznych czasopismach naukowych, współautorka monografii „Komunikacja przedsiębiorstwa z otoczeniem w gospodarce opartej na wiedzy". Uczestniczka i prelegentka konferencji krajowych i zagranicznych.

Recenzenci:
Prof. dr hab. Andrzej Piotr Wiatrak, Uniwersytet Warszawski
Dr hab. inż. Iwona Otola, prof. Politechniki Częstochowskiej