Zarządzanie w instytucjach kultury

Wprowadzenie 9

Część I
Zarządzanie projektami w instytucjach kultury

Rozdział 1. Warunki skutecznego zarządzania projektem w kulturze - Agnieszka Orankiewicz 15
Wstęp 15
1.1. Zarządzanie projektem w kulturze 16
1.2. Analiza SWOT wewnętrznego projektu kulturalnego 17
1.3. Główne błędy w prowadzeniu projektów kulturalnych 19
1.4. Propozycja budowy modelu zarządzania projektem artystycznym 20
Zakończenie 23

Rozdział 2. Klaster kultury i turystyki przemysłowej w województwie śląskim jako przykład współpracy marketingowej na rynku dóbr i usług kultury - Joanna Kurowska-Pysz 25
Wstęp 25
2.1. Klaster jako formuła kooperacji napędzana wsparciem z funduszy Unii Europejskiej 27
2.2. Marketingowe aspekty działalności instytucji kultury 31
2.3. Omówienie działalności „Klastra kultury i turystyki przemysłowej" w województwie śląskim - wyniki badań 35
Zakończenie 39

Rozdział 3. Marketingowa współpraca sieci lokalnych punktów informacji kulturalnej w warunkach wykorzystania funduszy Unii Euro­pejskiej - Joanna Kurowska-Pysz 41
Wstęp 41
3.1. Miejsce kultury w rozwoju lokalnym 43
3.2. Wsparcie rozwoju działań marketingowych w sektorze kultury - na przykładzie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego 2007-2013 45
3.3. Marketingowe aspekty współpracy sieci punktów informacji kulturalnej w powiecie żywieckim - wnioski z badań 49
Zakończenie 56

Część II
Zarządzanie strategiczne i marketingowe w instytucjach kultury

Rozdział 4. Czynniki utrudniające samodzielne opracowywanie planów strategicznych przez pracowników instytucji kultury - Mateusz Lewandowski 61
Wstęp 61
4.1. Zarządzanie strategiczne w instytucjach kultury 62
4.2. Metodyka badań 65
4.3. Bariery w zastosowaniu instrumentów planowania strategicznego przez pracowników instytucji kultury - rezultaty badań 66
Zakończenie 69

Rozdział 5. Operacjonalizacja modelu sprawności w zarządzaniu strategicznym instytucjami kultury - Mateusz Lewandowski 71
Wstęp 71
5.1. Sprawności zarządzania w instytucjach kultury - konceptualizacja pojęcia 72
5.2. Metodyka badań 76
5.3. Operacjonalizacja koncepcji „sprawności wobec" na przykładzie strategii Tarnogórskiego Centrum Kultury 77
Zakończenie 80

Rozdział 6. Adaptacja i zakres stosowania koncepcji marketingowej w muzealnictwie w świetle wyników badań empirycznych - Mag­dalena Sobocińska 81
Wstęp 81
6.1. Funkcje muzeów jako uwarunkowanie zarządzania i kierunki rozwoju muzealnictwa 82
6.2. Postrzeganie marketingu przez osoby zarządzające muzeami w Polsce 86
6.3. Zakres wykorzystania marketingu w muzeach - aspekt instrumentalno-czynnościowy 88
Zakończenie 91

Rozdział 7. Marketing mediów społecznościowych w instytucjach kultury - szanse i bariery - Iwona Lupa 93
Wstęp 93
7.1. Pojęcie marketingu mediów społecznościowych 93
7.2. Rola marketingu mediów społecznościowych w instytucjach kultury 95
7.3. Etapy wdrożenia koncepcji marketingu mediów społecznościowych w instytucjach kultury 97
7.4. Aktywność instytucji kultury w mediach społecznościowych 100
Zakończenie 102

Rozdział 8. Wpływ konwergencji instrumentów marketingu na marketing mix na rynku rozrywki - Adam Grzegorczyk 103
Wstęp 103
8.1. Usługi rozrywkowe 104
8.2. Produkty kultury 108
8.3. Konwergencja instrumentów marketingu rozrywki 111
Zakończenie 113

Rozdział 9. Młodzież szkolna i akademicka jako specyficzny rynek docelowy instytucji kultury - Łukasz Wróblewski 115
Wstęp 115
9.1. Uczestnictwo młodzieży w wydarzeniach kultury wysokiej 116
9.2. Uwarunkowania zainteresowań i aspiracji młodzieży szkolnej do kultury wysokiej 118
Zakończenie 121

Rozdział 10. Strategie marketingowe filharmonii jako element upowszechniania kultury wysokiej wśród młodzieży szkolnej i akade­mickiej - Łukasz Wróblewski 123
Wstęp 123
10.1. Filharmonia a edukacja kulturalna 124
10.2. Filharmonia a animacja kulturalna 127
10.3. Strategie marketingowe w kształtowaniu zainteresowania młodzieży szkolnej kulturą wysoką 129
Zakończenie 136

Część III
Wybrane problemy zarządzania i marketingu w instytucjach kultury - case studies

Rozdział 11. Zastosowanie strategii marketingowych w polskich teatrach - Kama Pawlicka 139
Wstęp 139
11.1. Strategie budujące wizerunek 141
11.2. Strategie komunikacji 143
11.3. Strategie kształtujące relacje 145
Zakończenie 146

Rozdział 12. Finansowanie działalności instytucji kultury - studium przypadku: instytucje kultury samorządu województwa łódzkiego - Paweł A. Nowak 147
Wstęp 147
12.1. Źródła finansowania projektów inwestycyjnych 150
12.2. Studium przypadku - remont Teatru Wielkiego w Łodzi, MS2, Regionalne Sceny Teatru Jaracza 157
Zakończenie 159

Rozdział 13. Wykorzystanie wybranych narzędzi PR w promocji instytucji kultury na przykładzie zrealizowanego projektu Opery Krakow­skiej „Opera w Małopolsce" - Anna Kościelna 161
Wstęp 161
13.1. Cel projektu „Opera w Małopolsce" 162
13.2. Działania PR podejmowane w ramach projektu „Opera w Małopolsce" 163
Zakończenie 167

Rozdział 14. Innowacje w zarządzaniu w Centrum Kultury Dwór Artusa w Toruniu - Marek Pijanowski 169
Wstęp 169
14.1. Kryzys jako determinanta zmian w Centrum Kultury Dwór Artusa 170
14.2. Działania naprawcze podejmowane przez Dwór Artusa w Toruniu 171
14.3. Działania strategiczne Dworu Artusa 172
Zakończenie 176

Rozdział 15. Uwarunkowania skuteczności organizacji transgranicznych wydarzeń kulturalnych na przykładzie 15. Edycji Przeglądu Fil­mowego „Kino na granicy" - Maciej Rendaszka 179
Wstęp 179
15.1. Organizacja 180
15.2. Zarządzanie zasobami ludzkimi 183
15.3. Zarządzanie przestrzenią 184
15.4. Działania promocyjne 185
15.5. Rola Przeglądu Filmowego w kreowaniu wizerunku miast Cieszyna i Czeskiego Cieszyna 187
Zakończenie 189

Zakończenie 191
Bibliografia 193
I. Artykuły i pozycje zwarte 193
II. Akty prawne i dokumenty 198
III. Serwisy i strony internetowe 198
Spis tabel 199
Spis rysunków 201

I. ARTYKUŁY I POZYCJE ZWARTE
A Guide to the Project Management Body of Knowledge, Fourth Edition. Wydanie polskie,
PMI/MT&DC, Warszawa 2009.
Barańska K.: Muzeum etnograficzne. Misje, struktury, strategie. WUJ, Kraków 2004.
Barańska K.: Misja jako narzędzie przezwyciężania współczesnych aporii muzealnych [w:] Ekonomia muzeum, red. D. Folga-Januszewska, B. Gutowski, Universitas, Muzeum Pałac w Wilanowie, Instutut Muzeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Warszawa 2010.
Bauman Z.: Życie na przemiał. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004.
Bielski M.: Organizacje - istota, struktury, procesy. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1996.
Blythe J.: Komunikacja marketingowa. PWE, Warszawa 2002.
Brol R.: Zarządzanie rozwojem lokalnym - studium przypadków. Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, Wrocław 1998.
Chełmińska M.: Dobrobyt i „grupy słabe". Credo 1991/4.
Cheverton P.: Kluczowe umiejętności marketingowe. Helion, Gliwice 2006.
Clifford J.: On Collecting Art and Culture [w:] The Cultural Studies Reader, red. S. During, Routledge, London 1993.
Colbert F.: Marketing Culture and the Arts. HEC, Montreal 2007.
Colbert F.: Marketing Culture and the Arts. Morin, Montreal 1994.
Czarnecki A.: Strategie komunikacji marketingowej [w:] Strategie marketingowe, red. W. Wrzosek, PWE, Warszawa 2012.
Czarniawska B.: Trochę inna teoria organizacji. Poltext Czarniawska, Warszawa 2010.
Czopek A.: Polacy na wielkich scenach operowych świata. Fundacja Pomocy Artystom Polskim Czardasz, Kraków 2008.
Dacko Z., Szczepańska K.: Wizje kształcenia wśród młodzieży Zagłębia [w:] Polska młodzież w zjednoczonej Europie - projekty życiowe młodych Polaków, red. J. Wódz, Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej, Dąbrowa Górnicza 2001.
Dejnaka A.: Strategia reklamy, marki, produktów i usług. Helion, Gliwice 2013.
Dietl J.: Marketing. PWE, Warszawa 1985.
Diggles K.: Arts Marketing. Rhinegold Publishing, London 1984.
Dobrzański K., Wartecki A.: Wybrane zagadnienia organizacji i zarządzania instytucjami kultury. Ośrodek Badania Rynku Sztuki Współczesnej, Poznań 2004.
Dragicevic-Sesic M., Stojkovic B.: Kultura: zarządzanie, animacja, marketing. Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2010.
Dragicevic-Sesic M., Dragojevic S.: Arts management in turbulent times. Adaptable Quality Management. European Cultural Foundation, Amsterdam 2005.
Düssel M.: Marketing w praktyce. Wydawnictwo BC.edu, Warszawa 2009.
Dyczewski L.: Kultura polska w procesie przemian. Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin 1993.
Dylematy i wyzwania współczesnego zarządzania organizacjami publicznymi. Praca zbiorowa pod red. M. Białasa. Wydawnictwo WSAiB im E. Kwiatkowskiego, Gdynia 2007.
Dzierżanowski M.: Moda na pomaganie. Coaching, nr 6/2012 (15) listopad-grudzień.
E-komunikacja. Praca zbiorowa pod red. A. Grzegorczyka. Wyższa Szkoła Promocji, Warszawa 2003.
Ekonomika turystyki. Praca zbiorowa pod red. A. Panasiuk. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Fałkowska M.: Samoocena położenia społecznego a zmiany w uczestnictwie kulturalnym [w:] Kultura a życie codzienne Polaków, Instytut Kultury, Warszawa 1991.
Folga-Januszewska D.: Muzea narodowe i muzea regionalne w Polsce [w:] Muzea polskie, red. D. Folga-Januszewska, Wydawnictwo BOSZ, Olszanica 2012.
Folga-Januszewska D.: Muzea w Polsce 1989-2008. Stan, zachodzące zmiany i kierunki rozwoju muzeów w Europie oraz rekomendacje dla muzeów polskich. Raport opracowany na zlecenie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego jako jeden z Raportów o Stanie Kultury, Warszawa 2008.
Folga-Januszewska D.: A Rottermund, Rozmowa o muzeach [w]: Muzea polskie, red. D. Folga-Januszewska, Wydawnictwo BOSZ, Olszanica 2012.
Gainer B., Padanyi P.: Applying the marketing concept to cultural organizations: An empirical study of the relationship between market orientation and performance. "International Journal of Nonprofit and Voluntary Sector Marketing" 2002, Vol. 7 Nr 2.
Garbarski L.: Marketing. Koncepcja skutecznych działań. PWE, Warszawa 2011.
Garbarski L., Rutkowski I., Wrzosek W.: Marketing. Punkt zwrotny nowoczesnej firmy. PWE, Warszawa 2000.
Gospodarka regionalna i lokalna. Praca zbiorowa pod red. Z. Strzeleckiego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Grad J., Kaczmarek U.: Organizacja i upowszechnianie kultury w Polsce. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2005.
Grönroos Ch.: From Marketing Mix to Relationship Marketing: Towards a Paradigm Shift in Marketing. Management Decision, Vol. 32 No. 2, 1994.
Grzegorczyk A. M.: Sponsoring kultury. Wydawnictwo ASPRA-JR, Warszawa 2003.
Gustowski W.: e-Społeczność. Wydawnictwo Złote Myśli, Gliwice 2007.
Hausner J.: Zarządzanie publiczne. Scholar, Warszawa 2008.
Hill L., O'Sullivan C., O'Sullivan T.: Creative Arts Marketing. Elsevier Butterworth-Heinemann, Oxford 2004.
Holley G. J., Lynch J. E., Shepherd J.: The Marketing Concept - Putting the Theory into Practice. „European Journal of Marketing" 1990, Vol. 24, No. 9.
Ilczuk D., Misiąg W.: Finansowanie i organizacja kultury w gospodarce rynkowej. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Warszawa 2003.
Instytucje kultury w czasach kryzysu. Praca zbiorowa pod red. J. Sójki, P. Kieliszewskiego, P. Landsberga, M. Poprawskiego. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2009.
Internet jako nowa płaszczyzna konkurowania przedsiębiorstw. Praca zbiorowa pod red. A. Grzegorczyka, K. Szlubowskiego. Wyższa Szkoła Promocji, Warszawa 2008.
Jankowski D.: Upowszechnianie kultury: wykładnie i kontrowersje. Maszynopis bez daty.
Jaroszewicz G.: Wskaźniki funkcjonalności bibliotek narodowych. „EBIB" 2010, nr 2 (111).
Jedlewska B.: Animatorzy kultury wobec wyzwań edukacyjnych. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie, Lublin 2003.
Kaczorowska-Spychalska D.: Rola społeczności internetowych w zarządzaniu marketingowym. „Przedsiębiorczość i Zarządzanie", Tom XIII, z. 2, Łódź 2012.
Kaczyński B: Dzikie orchidee. „Orfeo" Fundacja im. Bogusława Kaczyńskiego, Warszawa 1992.
Kaplan A. M., Haenlein M.: Users of the world, unite! The challenges and opportunities of Social Media. Business Horizons 2010, nr 53(1).
Kargul J.: Upowszechnianie, animacja, komercjalizacja kultury. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Karna, W.: Zmiany w zarzadzaniu publicznymi instytucjami kultury. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
Knecht Z.: Marketing w zarządzaniu instytucją kultury. Wiedza Powszechna, Warszawa 1992.
Knop L., Macełko M., Mendel I.: Klastry kreatywne we współczesnych polskich realiach. Kwartalnik naukowy „Organizacja i zarządzanie", nr 4 (16), Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2011.
Kolb B. M.: Marketing for cultural organisations. New strategies for attracting audiences to classical music, dance, museums, theatre and opera. Thomson Learning, Cork 2005.
Koniec pewnej historii. Rozmowa Jacka Żakowskiego z F. Fukuyamą. Polityka nr 42(2778) z 16.10.2010.
Kopczyńska M.: Animacja społeczno-kulturalna. Podstawowe pojęcia i zagadnienia. Centrum Animacji Kulturalnej, Warszawa 1993.
Kotler P., Kartajay H., Setiawan I.: Marketing 3.0. MT Biznes, Warszawa 2010.
Kotler P., Scheff J.: Standing room only: strategies for marketing the performing arts. Harvard Business School Press, Boston 1997.
Kożuch B.: Zarządzanie publiczne. W teorii i praktyce polskich organizacji. Placet, Warszawa 2004.
Kożuch B.: Nauka o organizacji. CeDeWu, Warszawa 2007.
Kożuch B.: Publiczne zarządzanie strategiczne. Zasady i metody [w:] Strategiczne zarządzanie miastem w teorii i praktyce Urzędu Miasta Poznania, red. B. Kożuch, C. Kochalski, Instytut Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
Krug K., Weinberg C.: Mission, money, and merit: strategic decision making by non-profit managers. "Non-profit Management & Leadership" 2004, Vol. 14, Nr 3.
Kształtowanie lojalności w działaniach marketingowych na wybranych rynkach. Praca zbiorowa pod red. K. Śliwińskiej. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice 2008.
Kulikowska-Pawlak M.: Pojmowanie efektywności organizacji - definiowanie, pomiar [w:] Pomiar efektywności organizacji publicznych na przykładzie ochrony zdrowia, red. A. Frączkiewicz-Wronka, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2010.
Lazaretti L., Boix R., Capone F.: Why do Creative Industries Cluster? An analysis of the determinants of clustering of creative industries. IERMB Working paper in Economics, No. 09.02, 2009.
Lewandowski M.: Innowacje w zarządzaniu instytucjami kultury. Wydawnictwo Con Arte, Katowice 2011.
Lewandowski M.: Sprawność zarządzania z perspektywy humanistycznej. „Współczesne Zarządzanie" nr 1/2011.
Lewandowski M.: Zarządzanie strategiczne w instytucjach kultury. Wydawnictwo Con Arte, Katowice 2013.
Love P.E.D., Skitmore M.R.: Approaches to Organisational Effectiveness and Their Application to Construction Organisations [w:] Proceedings 12th Annual Conference and Annual General Meeting. The Association of Researchers in Construction Management, red. A. Thorpe, Sheffield Hallam University, Sheffield 1996.
Luecke R.: Jak zatrudnić i zatrzymać najlepszych. Harvard Business Essentials, Wydawnictwo MT Biznes sp. z o. o., Warszawa 2003.
Łagodziński W.: Szanse i zagrożenia uczestnictwa w kulturze w latach 1990-2003 w świetle wyników badań Głównego Urzędu Statystycznego. Seria Raporty, Analizy, Opinie, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2004.
McLuhan M.: Understanding Media: The Extensions of Man. McGraw-Hill, Nowy Jork 1964.
Mokwa M. P., Prieve E. A., Dawson W. M.: Marketing the Arts. Praeger Press, Nowy Jork 1980.
Mazurek-Łopacińska K.: Zasady i budowa strategii marketingowej [w:] Kultura w gospodarce rynkowej. Problemy adaptacji marketingu, red. K. Mazurek-Łopacińska, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Warszawa-Wrocław 1997.
Metody organizacji i zarządzania. Praca zbiorowa pod red. J. Czekaja. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2007.
Newcomb T. M.: The Acquaintance Process. Holt, Rinehart and Winston, Nowy Jork 1961.
Newton R.: Poradnik Menedżera Projektu. Praktyczne narzędzia, techniki i listy kontrolne. Samo Sedno, Warszawa 2011.
Niemczyk A.: Marketing w sferze kultury. Wybrane problemy. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2007.
Niezabitowski M., Szostak A.: Bariery przy opracowywaniu i wdrażaniu strategii oraz jej wpływ na zarządzanie Muzeum Historycznym Miasta Krakowa. Zarządzanie Publiczne, Zeszyty Naukowe Instytutu Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, nr 3 (15) 2012.
Noworól A.: Model zarządzania terytorialnego [w:] Z teorii i praktyki zarządzania publicznego, red. B. Kożuch, T. Markowski, FWZ, Białystok 2005.
Noworól A.: Planowanie rozwoju terytorialnego w skali regionalnej i lokalnej. WUJ, Kraków 2007.
Obywatele dyplomaci. Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka w Cieszynie i Bielsku-Białej. Praca zbiorowa pod red. M. Kaute, J. Okrzesik: WSBiF w Bielsku-Białej i Stowarzyszenie Instytut Południowy, Bielsko-Biała 2009.
Olechnicki, K.: Piękny sufit wyznacza granicę. Zmiany w programie artystycznym Centrum Kultury Dwór Artusa w 2011 roku. Raport badawczy, Toruń 2011.
Pacholski M., Słaboń A.: Słownik pojęć socjologicznych. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2001.
Pacut M.: Wizerunek organizacji non profit w kształtowaniu lojalności donatorów i wolontariuszy [w:] Kształtowanie lojalności w działaniach marketingowych na wybranych rynkach, red. K. Śliwińska, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice 2008.
Parker M.: Utopia and the organizational imagination: utopia [w:] Utopia and Organization, red. M. Parker, Blackwell Publishing, Oxford 2002.
Perspektywy rozwoju sektora kultury w Polsce. Praca zbiorowa pod red. R. Borowieckiego. Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004.
Pfaff D.: Badania rynku. Wydawnictwo BC.edu, Warszawa 2010.
Pielasińska W.: Edukacja kulturalna w środowisku wsi i małego miasta. Instytut Kultury, Warszawa 1997.
Pierożyński Z.: Finansowe aspekty rozwoju i upowszechniania kultury [w:] Problemy organizacji i ekonomiki kultury, Centralny Ośrodek Kultury, Warszawa 1974.
Pitagorsky G.: Prawidłowe zarządzanie projektami: kluczowe zasady udanych projektów. PMP.
Porter M.: The Cooperative Adventage of Nations. Free Press, Nowy Jork 1990.
Pralahad C.K., Hamel G.: Strategy as a field of Study: Why Search for a New Paradigm? "Strategic Management Journal", Vol. 15, 1994.
Prawelska-Skrzypek G.: Polityka kulturalna polskich samorządów. WUJ, Kraków 2003.
Problemy zarządzania sferą kultury i turystyki. Praca zbiorowa pod red. K. Mazurek-Łopacińskiej. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Warszawa-Wrocław 1999.
Przybyszewska U.: Przemiany uczestnictwa kulturalnego społeczeństwa polskiego w świetle badań socjologicznych. Instytut Kultury, Warszawa 1982.
Reussner E.M.: Strategic management for visitor-oriented museums. A change of focus [w:] Museum management and marketing, red. R. Sandell, R. Janes, Routledge, Abingdon 2007.
Rialland A.: Cluster Dynamics and Innovation. IGLO-MP2020 Working Paper, Trondheim 2009.
Ries A., Trout J.: Wojujący marketing. Zwycięskie strategie i kampanie. Helion, Gliwice 2007.
Rottermund: O współczesnych poglądach na muzealnictwo [w:] Problemy zarządzania sferą kultury i turystyki, red. K. Mazurek-Łopacińska, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Warszawa-Wrocław 1999.
Rozhin A.: Raport o stanie polskiego teatru. ZASP, Warszawa 2003.
Rutkowski I.: Istota strategii marketingowych [w:] Strategie marketingowe, red. W. Wrzosek, PWE, Warszawa 2012.
Sękowski S.: Problematyka uwarunkowań uczestnictwa w kulturze w badaniach polskich. „Studia Socjologiczne", Warszawa 1976.
Siądecka K.: Kilka przemyśleń na temat marketingu w kulturze − cel nie uświęca środków, cel środków wymaga. Zarządzanie w kulturze, tom 8, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.
Simon N.: The Participatory Muzeum. Museum 2.0, Santa Cruz 2010.
Skrobot J.: Tonacje sławy - opowieść o Wiesławie Ochmanie. Promotor, Kraków 2006.
Słownik języka polskiego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Smith P.R., Zook Z.: Marketing Communications: Integrating Offline and Online with Social Media. Kogan Page Publishers, London 2011.
Smoleń T.: Marketing w tworzeniu wartości dla klienta na rynku dóbr kultury - na przykładzie oferty muzeum. „Handel Wewnętrzny" 2013, nr 3, tom I.
Smoleń T.: Produkt kultury - charakterystyka marketingowa. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2006, nr 720.
Sobocińska M.: Zachowania nabywców na rynku dóbr i usług kultury. PWE, Warszawa 2008.
Spałek S., Bodych M.: Polityka zarządzania projektami i portfelem projektów w organizacji. Helion, Gliwice 2012.
Stabryła A.: Zarządzanie projektami ekonomicznymi i organizacyjnymi. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Stankiewicz M.J.: Konkurencyjność przedsiębiorstwa. Dom Organizatora, Toruń 2005.
Strategie dla kultury. Kultura dla rozwoju. Zarządzanie strategiczne instytucją kultury. Praca zbiorowa pod red. M. Śliwy. MIK, Kraków 2011.
Strategie marketingowe na wybranych rynkach - aspekty teoretyczne i praktyczne zastosowania w organizacjach non-profit. Praca zbiorowa pod red. K. Śliwińskiej. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice 2009.
Szczepańska-Woszczyna K., Dacko-Pikiewicz Z.: Relationship of education and the labour market in the age of knowledge based economy. Wjestnik Moskowskoj Gumanitarno-Techniczieskoi Akademii, Nr 1-2 (17-18), 2012.
Szlendak T.: Świadomość i aktywność kulturalna mieszkańców Torunia. Raport z badań dla Wydziału Kultury Urzędu Miasta Torunia, listopad 2008 - luty 2009.
Szromnik A.: Marketing terytorialny. Wydawnictwo Wolters Kluwer, Kraków 2007.
Thomson K., Purcell K., Rainie L.: Arts Organizations and Digital Technologies. Pew Research Center, styczeń 2013.
Tkaczyk P.: Grywalizacja. Jak zastosować mechanizm gier w działaniach marketingowych. Wydawnictwo Helion, Gliwice 2012.
Trocki M.: Nowoczesne zarządzanie projektami. PWE, Warszawa 2012.
Trocki M., Grucza B., Ogonek K.: Zarządzanie projektami. PWE, Warszawa 2003.
Turbide J., Laurin C.: Performance Measurement in the Arts Sector: The Case of the Performing Arts. "International Journal of Arts Management" 2009, Volume 11, Nr 2.
Varbanova L.: Strategic Management in the Arts. Routledge, Nowy Jork 2013.
Volz J.: How to Run a Theatre: A Witty, Practical and Fun Guide to Arts Management. Methuen Drama, London 2010.
Wiatrak A.P.: Zarządzanie w jednostkach sektora publicznego i jego uwarunkowania [w:] Zarządzanie organizacjami publicznymi, red. K. Krukowski, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Olsztyn 2006.
Wiktor J. W.: Promocja. System komunikacji przedsiębiorstwa z rynkiem. PWN, Warszawa 2001.
Wimmer A.: Dziesięć myśli na temat animacji dużych grup. „Kropla" nr 5 18/11, Lublin 1993.
Wojnar I.: Aktualne problemy edukacji i kultury w Polsce i na świecie. PAN, Warszawa 1995.
Wróblewski Ł.: Strategie marketingowe w instytucjach kultury. PWE, Warszawa 2012.
Wróblewski Ł.: Proces kształtowania długotrwałych więzi filharmonii z donatorami według koncepcji marketingu partnerskiego [w:] Warsztaty Doktorskie: Zarządzanie, Finanse, Ekonomia, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice 2005.
Wróblewski Ł.: Znaczenie instrumentów marketingowych w kształtowaniu wizerunku filharmonii [w:] Materiały I Krakowskiej Konferencji Młodych Uczonych, Kraków 2006.
Wróblewski Ł.: Uwarunkowania lojalności sponsorów instytucjonalnych wobec organizacji artystycznych na przykładzie New York Lincoln Center [w:] Budowanie związków z klientami na rynku business to business, red. O. Witczak, CeDeWu, Warszawa 2007.
Wróblewski Ł.: Lojalność na rynku usług artystycznym [w:] Kształtowanie lojalności w działaniach marketingowych na wybranych rynkach, red. K. Śliwińska, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice 2008.
Wróblewski Ł.: Marketingowe strategie cen wobec studentów w działalności New York Lincoln Center [w:] Warsztaty Doktoranckie - Zarządzanie, Finanse, Ekonomia, red. J. Harasim, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice 2008.
Wróblewski Ł.: Strategie rozwoju instytucji kultury na rynku usług artystycznych [w:] Strategie marketingowe na wybranych rynkach - aspekty teoretyczne i praktyczne zastosowania w organizacjach non profit, red. K. Śliwińska, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice 2009.
Zarządzanie w przedsiębiorstwie. Praca zbiorowa pod red. J.S. Kardasa, M. Wójcik-Augustyniak. Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008.
Zoom na domy kultury. Towarzystwo inicjatyw twórczych „ę", Warszawa 2009.
Żemigała M.: Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa. Wolters Kluwer, Kraków 2007.
Żuber F.: Publiczność teatralna. Studium publiczności Teatru Polskiego w Warszawie. Instytut Kultury, Warszawa 1992.
Żuber F.: Uczestnictwo młodzieży w kulturze. Instytut Kultury, Warszawa 2007.

II. AKTY PRAWNE I DOKUMENTY
Analiza potrzeb i rozwoju przemysłów kreatywnych. Raport końcowy, Ecorys, Warszawa 2009.
Badanie rozpoznawalności marek: opera, Opera Krakowska, Kraków, Małopolska. Raport przygotowany przez YPI Consulting na zlecenie Opery Krakowskiej w Krakowie, grudzień 2010.
Raport o stanie kultury w Toruniu. FRDL Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji w Krakowie, Kraków 2012.
Strategia rozwoju Centrum Kultury Dwór Artusa w Toruniu na lata 2013-2020.
Ustawa o samorządzie powiatowym z dnia 5 czerwca 1998 r. (Dz. U. 1998, nr 91, poz. 576, 578 z późniejszymi zmianami).
Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. (Dz. U. 1990, nr 16, poz. 95 z późniejszymi zmianami).
Ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej z dnia 25 października 1991 r. (Dz. U. 1991, nr 114, poz. 493 z późniejszymi zmianami).


III. SERWISY I STRONY INTERNETOWE
http://fotopolska.eu
http://kulturasieliczy.pl
http://lodz.naszemiasto.pl
http://m.interaktywnie.com
http://muzealnictwo.com
http://novinka.pl
http://nowymarketing.pl
http://smallbusiness.chron.com
http://www.brickmarketing.com
http://www.mobilefactory.pl
http://www.museumnext.org
http://www.rp.pl
http://www.tate.org.uk
http://www.krystynajanda.pl
https://twitter.com
https://www.facebook.com
www.kinonagranicy.pl
www.klasterkultury.pl
www.kongres-kultury.pl
www.lodzkie.pl
www.rdc.pl
www.rpo.slaskie.pl
www.sejm.gov.pl
www.stat.gov.pl
www.strategia.lodzkie.pl
www.teatr-jaracza.lodz.pl
www.teatr.legnica.pl
www.umsieradz.pl
www.zewkultury.pl