Finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej

Wykaz skrótów 7
Słowo wstępne 13

1. Prawo do świadczeń zdrowotnych w prawie polskim - Malwina Gawrońska 15
1.1. Świadczenia zdrowotne a świadczenia opieki zdrowotnej 16
1.2. Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej 18
1.3. Kolejność dostępu do świadczeń a stan nagły 19
1.4. Opinia innego lekarza/pielęgniarki oraz zwołanie konsylium lekarskiego 24
1.5. Należyta staranność przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych 25
Summary 27

2. Zapewnienie przez władze publiczne w Polsce równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych - Marek Woch 29
2.1. Zakres odpowiedzialności władz publicznych za zapewnienie równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej 30
2.2. Zapewnienie czy zagwarantowanie równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej? 33
2.3. Świadczenia opieki zdrowotnej finansowane w całości lub współfinansowane ze środków publicznych 36
Summary 39

3. Równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej w kontekście perspektywy wprowadzenia dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych - Marta Mulawa 41
3.1. Kilka słów o u.ś.o.z. 42
3.2. Konstytucja RP jako baza dla wprowadzenia zmian w systemie opieki zdrowotnej 43
3.3. Podmioty realizujące konstytucyjny obowiązek zapewnienia opieki zdrowotnej obywatelom 45
3.4. DUZ jako nowe rozwiązanie systemu opieki zdrowotnej 46
3.5. Dotychczasowe funkcjonowanie systemu opieki zdrowotnej w Polsce 47
3.6. Zmiany i gwarancje wprowadzone nowym systemem 47
3.7. DUZ - korzyści, ale czy dla wszystkich? 48
3.8. Dysproporcje w dostępie do świadczeń wywołane przez DUZ - mit czy prawda? 50
Summary 52

4. Refundacja wynikająca z umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej - Michał Kiedrzynek 53
Summary 60

5. Nowelizacja postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z dnia 11 października 2013 r. Zagadnienia wybrane - Grzegorz Glanowski 61
5.1. Kryteria oceny ofert 62
5.1.1. Kryterium ciągłości 64
5.1.2. Kryterium kompleksowości 65
5.2. Kontraktowanie poradni przyszpitalnych 68
5.3. Zasada jawności postępowania 70
5.4. Procedura odwoławcza 73
Summary 76

6. Perspektywa wejścia w życie nowych decyzji refundacyjnych - problem podwójnych urzędowych cen zbytu - Jan Baran 77
Summary 81

7. Przekazywanie środków publicznych podmiotom wykonującym działalność leczniczą na cele niezwiązane bezpośrednio z udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej - Damian Kaczan 83
7.1. Podstawa konstytucyjna 84
7.2. Zakres podmiotowy regulacji 85
7.3. Zakres przedmiotowy regulacji 88
7.4. Cele, na które można uzyskać środki publiczne 89
7.5. Szczególny charakter inwestycji i remontów 91
Summary 93

8. Kary umowne zastrzeżone w umowie o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej - Jagoda Zabagło 95
8.1. Uwagi na temat regulacji kar umownych w Kodeksie cywilnym 96
8.2. Kara umowna w ogólnych warunkach umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (o.w.u.) 99
Summary 107

9. Wybrane problemy związane z finansowaniem świadczeń opieki zdrowotnej w przypadku zakończenia hospitalizacji pacjenta - Tomasz Sroka 109
Summary 120

10. Zwrot kosztów świadczeń zdrowotnych udzielonych poza granicami RP - Katarzyna Fortuna, Adrian Sypnicki 121
10.1. Leczenie w czasie pobytu w innym państwie członkowskim 122
10.2. Leczenie planowane 123
10.3. Zwrot kosztów leczenia podjętego bez zgody ubezpieczyciela 125
10.4. Istnienie stosunku administracyjno-prawnego w zakresie żądania zwrotu kosztów leczenia dla świadczeniobiorcy (pacjenta 128
10.5. Dyrektywa transgraniczna (2011/24/UE) 129
Summary 133

11. Elektroniczna weryfikacja uprawnień świadczeniobiorców. Problemy prawne i efektywność regulacji - Michał Krotoszyński 135
11.1. Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej i jego weryfikacja 136
11.2. Elektroniczna weryfikacja prawa do świadczeń opieki zdrowotnej. Problemy prawne i próba oceny regulacji 139
Summary 145

12. Charakter prawny zarządzeń Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia a ich wpływ na sytuację prawną świadczeniodawców i pacjentów - Adrian Janus 147
12.1. Rola zarządzeń prezesa NFZ w toku postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej 149
12.2. Zarządzenia prezesa Funduszu jako czynnik kształtujący treść umowy ze świadczeniodawcą 152
12.3. Zarządzenia prezesa NFZ a „warunki i zakres udzielania świadczeń" 156
Summary 160

13. Aktualne problemy przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wybrane zagadnienia - Łukasz Jurek 161
Summary 168

14. Eksterytorialne stosowanie amerykańskiej ustawy antykorupcyjnej a problem korupcji w polskiej służbie zdrowia - Aneta Sieradzka, Szymon Syp 169
14.1. Amerykańska ustawa antykorupcyjna - cel i historyczne uwarunkowania 170
14.2. Amerykańska ustawa antykorupcyjna - zakres podmiotowy i przedmiotowy 171
14.3. Amerykańska ustawa antykorupcyjna a sektor medyczny w Polsce 173
14.4. Korupcja w polskiej służbie zdrowia - margines czy społeczny problem? 174
14.5. Antykorupcja, czyli kto stoi na straży? 177
Summary 179

Bibliografia 181

Małgorzata Dziubińska - doktorantka w Katedrze Nauki Administracji Instytutu Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie na kierunku prawo. Przewodnicząca Sekcji Prawa Cywilnego Studenckiego Koła Naukowego Prawników UMCS (kadencja 2011/2012, 2012/2013). Prawnik w dziale farmaceutycznym jednej z warszawskich kancelarii. Ambasador Rzecznika Praw Obywatelskich. Stypendystka Fundacji 2065 im. Lesława A. Pagi w ramach projektu Liderzy w sektorze ochrony zdrowia.

Adrian Janus - absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego na kierunku prawo. Prezes Koła Naukowego Prawa Medycznego UJ (kadencja 2013/2014). Absolwent Summer School on Health Law and Ethics (Institute of Health Policy & Management, Erasmus University Rotterdam). Stypendysta Fundacji 2065 im. Lesława A. Pagi w ramach projektu Liderzy w sektorze ochrony zdrowia. Członek Sekcji Prawa Medycznego Studenckiej Poradni Prawnej UJ, prawnik w dziale prawnym spółki z branży medycznej. Autor bloga prawomedyczne.edu.pl poświęconego regulacjom prawnym w sektorze ochrony zdrowia.

Jarosław Kostrubiec - doktor nauk prawnych, adiunkt na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Stypendysta Deutscher Akademischer Austausch Dienst w Niemczech w Katedrze Prawa Publicznego, Ogólnej Nauki o Państwie i Filozofii Prawa Wydziału Prawa Uniwersytetu Karola Ruprechta w Heidelbergu; uczestnik seminarium w Instytucie Maxa Plancka we Frankfurcie nad Menem (Max-Planck-Institut für Europäische Rechtsgeschichte). Redaktor naczelny „Studiów prawniczych i administracyjnych", sekretarz redakcji czasopisma „Studia Iuridica Lublinensia".

Tomasz Sroka - doktor nauk prawnych, asystent w Katedrze Prawa Karnego (Zakładzie Bioetyki i Prawa Medycznego) na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Aktualnie pełni funkcję koordynatora Sekcji Prawa Medycznego w Studenckiej Poradni Prawnej UJ oraz sekretarza Studiów Podyplomowych „Prawo medyczne i bioetyka". W lutym 2009 i 2014 roku przebywał na pobycie badawczym w Instytucie Maxa Plancka Zagranicznego i Międzynarodowego Prawa Karnego we Freiburgu. Autor monografii i pt. „Odpowiedzialność karna za niewłaściwe leczenie. Problematyka obiektywnego przypisania skutku" (Warszawa 2013). Asystent sędziego Trybunału Konstytucyjnego.

Paweł Szczęśniak - absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie na kierunku prawo. Przewodniczący Ogólnopolskiej Rady Kół Naukowych przy Wydziałach Prawa i Administracji oraz Wiceprezes ds. naukowych Studenckiego Koła Naukowego Prawników UMCS (kadencja 2013/2014). Członek Rady Wydziału Prawa i Administracji UMCS. Stypendysta Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Rektora UMCS, Prezydenta Miasta Lublin oraz Marszałka Województwa Lubelskiego. Autor publikacji naukowych z dziedziny prawa bankowego, prawa rynku finansowego, special resolution regime oraz prawa opieki zdrowotnej.

Baka K., Machulak G., Pietraszewska-Macheta A., Sikorko A., Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Komentarz, Warszawa 2010.
Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2008.
Barczak A., Prawnokarna ochrona tajemnicy gospodarczej. Próba analizy prawnoporównawczej, CzPKiNP 2000, nr 1.
Biardzki M., Publiczne czy prywatne - dylemat na nową kadencję, SZ, 17 października 2011 r.
Błachut M., Postulat neutralności moralnej prawa a konstytucyjna zasada równości, Wrocław 2005.
Borkowski J., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2008.
Borowicz K., Puzoń W., Ryba M., Ustawa o działalności leczniczej z komentarzem oraz wybranymi aktami wykonawczymi, Warszawa 2012.
Bosek L., Refundacja kosztów leczenia zagranicznego bez zgody ubezpieczyciela, [w:] Prawo wobec medycyny i biotechnologii. Zbiór orzeczeń z komentarzem, red. M. Safjan, Warszawa 2011.
Bralczyk J. (red.), Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów, Warszawa 2008.
Brzeziński B. (red.), Prawo finansów publicznych, Toruń 2012.
Bujny J., Prawa pacjenta. Między autonomią a personalizmem, Warszawa 2007.
Coffee Jr. J. C., Sale H. A., Federal Securities Laws. Selected Statutes, Rules and Forms, 2010 Edition, Foundation Press 2010.
Complak K., Konstytucyjne postanowienia programowe czy normy o celach państwa, [w:] Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej polskiej. Doświadczenia i inspiracje 1997-2003. Profesorowi Kazimierzowi Działosze prace dedykowane na siedemdziesięciolecie, red. L. Garlicki, A. Szmyt, Warszawa 2003.
Chmaj M. (red.), Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Kraków 2006.
Dercz M., Izdebski H., Organizacja ochrony zdrowia w Rzeczypospolitej Polskiej w świetle obowiązującego ustawodawstwa, Warszawa-Poznań 2001.
Dercz M, Rek T., Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz, Warszawa 2012.
Dmowska A. (red.), Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa 1996.
Drozdowska U., Cywilnoprawna ochrona praw pacjenta w ustawodawstwie polskim, [w:] Regulacje prawne ochrony zdrowia, red. A. Górski, P. Dzienis, Białystok 2006.
Drozdowska U., Sikorski S., Kształtowanie się systemu opieki zdrowotnej w Polsce po przemianach ustrojowych 1989 r., [w:] Uwarunkowania systemu opieki zdrowotnej w Polsce. Aspekty prawne i socjologiczne, red. T. Mróz, Białystok 2012.
Działocha K., Wewnętrzna hierarchia norm konstytucji w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Państwo-ustrój-konstytucja. Księga pamiątkowa poświęcona profesorowi Wiesławowi Skrzydle, red. Z. Mańkowski, Lublin 1991.
Filarski T., Sroka T., Zrozumieć prawa pacjenta. Podstawowe wiadomości o organizacji systemu ochrony zdrowia w Polsce, Warszawa 2013.
Galster J., Szyszkowski W., Wasik Z., Witkowski Z., Prawo konstytucyjne, Toruń 1995.
Gawrońska M., Prawo do ochrony zdrowia na gruncie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Prz. Pr. Publ. 2014, nr 2.
Gizbert-Studnicki T., Grabowski A., Normy programowe w konstytucji, [w:] Charakter i struktura norm konstytucji, red. J. Trzciński, Warszawa 1997.
Grzegorczyk F. (red.), Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz, Warszawa 2013.
Górski A. (red.), Leksykon prawa medycznego. 100 podstawowych pojęć, Warszawa 2012.
Gudowski J., Skowrońska-Bocian E., Wierciński J., Kodeks cywilny. Komentarz. Spadki, Warszawa 2013.
Hicks W., Wierzbowski M., Eksterytorialny zasięg amerykańskiego prawa papierów wartościowych, PS 1993.
Iwanowicz-Palus G., Prawa pacjenta w Polsce, PiM 2000, nr 8
Jacek A., Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych w ramach systemu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, PiM 2011, nr 3.
Janiszewska B., Świadczenia ponadlimitowe w orzecznictwie Sądu Najwyższego - cz. I, http://www.oil.org.pl/xml/oil/oil68/gazeta/numery/n2006/n200610/n20061021.
Jarosz M., Władza, przywileje, korupcja, Warszawa 2004.
Jastrzębski J., Kara umowna, Kraków 2006.
Jasudowicz T., Prawo do zdrowia, [w:] B. Gronowska, T. Jasudowicz, M. Balcerzak, M. Lubiszewski, R. Mizerski, Prawa człowieka i ich ochrona, Toruń 2010.
Jesionowicz-Klepacka I., Czy Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z Narodowym Funduszem Zdrowia, ma prawo odmówić pacjentowi świadczenia medycznego? (http://www.prawoimedycyna.pl/index.php?str=artykul&id=160&PHPSESSID=c6fccf9eded43837ca724534f2afb736).
Karkowska D., Prawa pacjenta, Warszawa 2009.
Karkowska D., Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, Warszawa 2010.
Kidyba A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom IV. Spadki, Warszawa 2012
Klinger K., Trzeba szybko załatwić sprawę dopłat do leczenia, DGP, 2 grudnia 2013 r.
Knysiak-Molczyk H., Uprawnienia strony w postępowaniu administracyjnym, Kraków 2004.
Koehler M., The Story of the Foreign Corrupt Practices Act, "Ohio State Law Journal" 2012, nr 5, vol. 73.
Kolańczyk K., Prawo rzymskie, Warszawa 2000.
Konarski M., Woch M. (red.), Z zagadnień nadzoru i kontroli organów władzy publicznej w Polsce, t. I, Warszawa 2012.
Krakowian J., Nadzór i kontrola uchwał samorządu terytorialnego. Studium przypadku na podstawie szpitala powiatowego w Blachowni, [w:] Z zagadnień nadzoru i kontroli organów władzy publicznej w Polsce, red. M. Konarski, M. Woch, t. III, Warszawa 2013.
Kubiak R., Prawo medyczne, Warszawa 2010.
Kubicki L. (red.), Prawo medyczne, Wrocław 2003.
Lach D.E., Koszyk świadczeń gwarantowanych w systemie opieki zdrowotnej, PiZS 2009, nr 12.
Lach D.E., Koszyk świadczeń gwarantowanych w systemie opieki zdrowotnej, Teza nr 2, LEX/el. nr 109074/2.
Lach D.E., Nabycie prawa do świadczeń opieki zdrowotnej, PiZS 2010, nr 11.
Lach D.E., Zasada równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej, Warszawa 2011.
Łętowska E. (red.), System prawa prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań - część ogólna, Warszawa 2013.
Łokaj M., Kryterium ciągłości i kompleksowości w toku postępowania w sprawie zawarcia umowy z NFZ, LEX/el. 2013 nr 181349.
Łuków P., Racjonowanie świadczeń a obowiązek troski o dobro pacjenta, PiM 2004, nr 2.
Mazur M., Gorycka M., Świadczenia zdrowotne wykonane w warunkach zagrożenia zdrowia lub życia a finansowanie z Narodowego Funduszu Zdrowia, [w:] Prawo w ochronie zdrowia. Doświadczenia i perspektywy rozwoju, red. M. Szewczak, B. Drop, M. Śmiech, Lublin 2013.
Molęda S., Działalność lecznicza lekarzy, Warszawa 2011.
Molski R., Eksterytorialne stosowanie prawa ochrony konkurencji, RPEiS 2002, nr 3.
Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2009.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2006.
Nesterowicz M., Odpowiedzialność cywilna za ograniczenie dostępności do leczenia i nieuzyskanie świadczenia zdrowotnego w nowym systemie opieki zdrowotnej, PiM 2000, nr 6-7.
Nesterowicz M. (red.), Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, Warszawa 2009.
Niedzielska M., Zubkowska A., Vademecum prawa medycznego, Warszawa 2011.
Niemczyk S., Łazarska A., Prawo pacjenta do zasięgnięcia dodatkowej opinii lekarskiej oraz zwołania konsylium, PiM 2012, nr 2.
Nojszewska E., System ochrony zdrowia w Polsce, Warszawa 2011.
Nowak-Kubiak J., Łukasik B., Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Komentarz, Warszawa 2006.
Opałek K., Zagadnienia teorii prawa i teorii polityki, Warszawa 1986.
Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2013.
Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2014.
Ostrzyżek A., Prawo do ochrony zdrowia w świetle art. 68 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, PiM 2005, nr 4.
Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny, Komentarz, t. II, Warszawa 2013.
Prawa Człowieka. Dokumenty międzynarodowe, B. Gronowska, T. Jasudowicz, C. Mik (przekład i opracowanie), Toruń 1996.
Prokop K., Prawo do ochrony zdrowia w świetle art. 68 Konstytucji RP, [w:] Uwarunkowania prawne ekonomiczne i socjologiczne funkcjonowania wybranych systemów ochrony zdrowia, red. T. Mróz, Białystok 2011.
Raport - Rola i funkcja dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych we współczesnych systemach ochrony zdrowia - analiza i rekomendacje dla Polski, Polska Izba Ubezpieczeń, Ernest&Young, Warszawa 2013.
Rot H., Elementy teorii prawa, Wrocław 1980.
Rzetecka-Gil A., Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania - część ogólna, Lex nr 117152.
Sagan S., Serzhanova V., Nauka o państwie współczesnym, Warszawa
Sarnecki P., Normy programowe w konstytucji i odpowiadające im wolności obywatelskie, [w:] Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej polskiej. Doświadczenia i inspiracje 1997-2003. Profesorowi Kazimierzowi Działosze prace dedykowane na siedemdziesięciolecie, red. L. Garlicki, A. Szmyt, Warszawa 2003.
Semprich Ż., Leczenie bezdomnych: Jak nie wyegzekwujesz pieniędzy, [w:] Prawo medyczne w praktyce, red. D.J. Michalski, Warszawa 2012.
Serafin M., Ustawa zasadnicza i standardy medyczne, Rzeczp. 2001, nr 12.
Sieńko A., Mierniki dostępności w AOS, LEX/el. 2012 nr 157130.
Sieńko A., Prawo ochrony zdrowia, Warszawa 2006.
Sieradzka A., Rola Rzecznika Praw Pacjenta w kształtowaniu bezpieczeństwa systemowego z perspektywy pacjenta, [w:] Zdrowie i medycyna - wyzwania przyszłości, Kraków 2013.
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Kraków 2002.
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2007.
Skrzydło W. (red.), Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2010.
Słodkowska I. (red.), Wybory 2001 partie i ich programy, Warszawa 2002.
Surówka A., Miejsce konstytucyjnego prawa do ochrony zdrowia w systemie praw i wolności człowieka i obywatela, Prz. Pr. Konst. 2012, nr 3.
Syska M., Medyczne oświadczenia pro futuro na tle prawnoporównawczym, Warszawa 2013.
Szpunar A., Uwagi o funkcjach odpowiedzialności odszkodowawczej, PiP 2003, nr 1.
Szwaja J., Kara umowna według kodeksu cywilnego, Warszawa 1967.
Śliwka M., Gałęska-Śliwka A., Kolejność udzielania świadczeń zdrowotnych w prawie polskim i europejskim, PiM 2008, nr 3.
Śliwka M., Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych, [w:] Ustawa o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, red. M. Nesterowicz, Warszawa 2009.
Trzciński J., Konstytucyjne prawo do zdrowia na tle art. 35 karty podstawowych praw Unii Europejskiej, [w:] Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Doświadczenia i inspiracje 1997-2003. Profesorowi Kazimierzowi Działosze prace dedykowane na siedemdziesięciolecie, red. L. Garlicki, A. Szmyt, Warszawa 2003.
Tymiński R., Prawa pacjenta w zarysie, czyli co warto wiedzieć idąc do lekarza, Warszawa 2008.
Tymowska K., Zasady finansowania a dostępność, PiM 1999, nr 4,
Witkowski Z. (red.), Prawo konstytucyjne, Toruń 2011.
Woch M., Indywidualna skarga konstytucyjna jako środek ochrony wolności lub praw, Warszawa 2011.
Woch M., Instytucje kształtujące system opieki zdrowotnej w Polsce (Analiza prawno-porównawcza lat 1918-2004), Warszawa 2012.
Woch M., Wielopoziomowe i wielopłaszczyznowe ujęcie godności człowieka w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Normatywny wymiar godności człowieka, red. W. Lis, A. Balicki, Lublin 2012.
Woch M., Procedura wyboru sędziów polskiego Trybunału Konstytucyjnego (element oddziaływania na administrację publiczną i bezpieczeństwo państwa), [w:] Miejsce administracji publicznej w sferze bezpieczeństwa i porządku publicznego, red. M. Karpiuk, Warszawa 2012.
Woch M., Organizacja Trybunału Konstytucyjnego w Polsce, [w:] „Studia Prawnicze i Administracyjne" red. S. Skoczylas, Warszawa 2012, nr 1.
Woch M., Procedury kontrolne stosowane przed Trybunałem Konstytucyjnym (na tle działania administracji publicznej), [w:] Kontrola działania administracji publicznej, red. M. Czuryk, M. Karpiuk, Lublin 2013.
Woch M., Kto ma decydować o prawie do ochrony zdrowia w państwie demokratycznym, czyli filozoficzne ujęcie zdrowia i choroby, [w:] Opieka zdrowotna w systemie władzy publicznej w Polsce, red. M. Konarski, M. Woch, t. I, Warszawa 2013.
Wronkowska S., Zarys koncepcji państwa prawnego w polskiej literaturze politycznej i prawnej, [w:] Polskie dyskusje o państwie prawa, red. S. Wronkowska, Warszawa 1995.
Wróblewski J., Zasady Tworzenia Prawa, Warszawa 1989.
Zieleniecki M., Problemy zakresu podmiotowego prawa do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, GSP 2007, nr 2.
Zielińska E. (red.), Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz, Warszawa 2008.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa 2002.
Ziembiński Z., Logika praktyczna, Warszawa 2000.
Ziembiński Z., Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980.
Zimna T., Zawieranie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, Warszawa 2007.
Znamierowski Cz., Oceny i normy, Warszawa 1957.
Zoll A. (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, Warszawa 2010.
Zwierzchowski E. (red.), Prawo i kontrola jego zgodności z konstytucją, Warszawa 1997.

GLOSY
Hoc S., Glosa do wyroku SN z dnia 3 października 2000 r. sygn. akt: I CKN 304/00, Wykorzystanie przez pracownika we własnej działalności gospodarczej informacji, co do których przedsiębiorca (pracodawca) nie podjął niezbędnych działań w celu zachowania ich poufności, należy traktować jako wykorzystanie powszechnej wiedzy, do której przedsiębiorca nie ma żadnych ustawowych uprawnień, LEX/el. 30408/1.
Trzciński J., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 lipca 2002 r. (Sygn. akt U 7/01), Prz. Sejm. 2002, nr 5.
Zimna T., Glosa do wyroku SN z dnia 12 marca 2009 r., V CSK 272/08, LEX/el. 2010.
Zimna T., Glosa do wyroku WSA z dnia 24 marca 2009 r., VII SA/Wa 181/09, LEX/el. 2010.


ORZECZNICTWO
TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY
Wyrok TK z dnia 20 października 1998 r., K 7/98, OTK 1998, nr 6, poz. 96.
Wyrok TK z dnia 27 czerwca 2000 r., K 20/99, OTK-A 2000, nr 5, poz. 140.
Wyrok TK z dnia 7 stycznia 2004 r., K 14/03, OTK-A 2004, nr 1, poz. 1.
Wyrok TK z dnia 4 grudnia 2001 r., K 18/00, OTK-A 2001, nr 8, poz. 256.
Wyrok TK z dnia 6 grudnia 2011 r., SK 3/11, LEX nr 1085775.

SĄD NAJWYŻSZY
Postanowienie SN z dnia 24 lipca 2009 r., II CNP 16/09, LEX nr 603757.
Uchwała SN z dnia 27 kwietnia 2001 r., III CZP 5/01, OSNC 2001, nr 11, poz. 161.
Uchwała SN z dnia 20 czerwca 2001 r., I KZP 5/01, „Wokanda" 2001, nr 9, poz. 9.
Uchwała SN z dnia 18 lipca 2012 r., III CZP 39/12, OSNC 2013, nr 2, poz. 17.
Wyrok SN z dnia 1 grudnia 1998 r., III CKN 741/98, Lex nr 35751.
Wyrok SN z dnia 14 października 1999 r., III RN 71/99 DP 2000, nr 5, poz. 69.
Wyrok SN z dnia 3 października 2000 r., I CKN 304/00, LEX 45342.
Wyrok SN z dnia 7 marca 2003 r., I CKN 89/01, LEX nr 583717.
Wyrok SN z dnia 5 listopada 2003 r., IV CK 189/02, niepubl.
Wyrok SN z dnia 10 grudnia 2004 r., III CK 134/04, niepubl.
Wyrok SN z dnia 15 grudnia 2005 r., II CSK 21/05, OSNC 2006, nr 9, poz. 157.
Wyrok SN z dnia 4 stycznia 2007 r., V CSK 396/06, Lex nr 244455.
Wyrok SN z dnia 30 maja 2007 r., IV CSK 60/07, LEX nr 1108516.
Wyrok SN z dnia 14 lutego 2008 r., II CSK 532/07, LEX nr 496387.
Wyrok SN z dnia 8 października 2009 r., II PK 110/09, LEX nr 558295.
Wyrok SN z dnia 17 grudnia 2010 r., III CSK 93/10, LEX nr 1001312.
Wyrok SN z dnia 2 grudnia 2011 r., III CSK 76/11, Pal. 2012, nr 1-2.
Wyrok SN z dnia 30 marca 2012 r., III CSK 217/11, LEX nr 1224682.
Wyrok SN z dnia 19 listopada 2012 r., II UK 96/12, LEX nr 1226829.

NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY
Postanowienie NSA z dnia 29 maja 2007 r., II GSK 37/07, LEX nr 351033.
Uchwała NSA z dnia 24 września 2001 r., OPS 7/01, ONSA 2002, nr 1, poz. 8.
Uchwała NSA z dnia 13 listopada 2012 r., II OPS 2/12, LEX nr 1226666.
Wyrok NSA z dnia 10 października 2006 r., II GSK 165/06, LEX nr 276735.
Wyrok NSA z dnia 20 listopada 2008 r., II GSK 514/08, LEX nr 525989.
Wyrok NSA z dnia 13 lutego 2009, II GSK 748/08, LEX nr 522418.
Wyrok NSA z dnia z dnia 30 kwietnia 2009 r., I OSK 1407/08, LEX nr 597261.
Wyrok NSA z dnia 16 września 2009 r., II GSK 131/09, LEX nr 596667
Wyrok NSA z dnia 26 stycznia 2010 r., II OSK 138/09, LEX nr 597237.
Wyrok NSA z dnia 24 lutego 2011 r., II GSK 262/10, LEX nr 1071117.
Wyrok NSA z dnia 24 lutego 2011 r., II GSK 263/10, LEX nr 786030.
Wyrok NSA z dnia 20 kwietnia 2011 r., II GSK 474/10, LEX nr 1081532.
wyrok NSA z dnia 18 maja 2011 r., II GSK 528/10, LEX nr 992407.
Wyrok NSA z dnia 25 maja 2011 r. II GSK 519/10, LEX nr 1081564.
Wyrok NSA z dnia 6 czerwca 2012 r., II GSK 346/12, LEX nr 1219022.

WOJEWÓDZKI SĄD ADMINISTRACYJNY
Postanowienie WSA w Gdańsku z dnia 16 lutego 2004 r., II SA/Gd 1345/03, LEX nr 718952.
Postanowienie WSA w Krakowie z dnia 21 kwietnia 2011 r., I SA/Kr 508/11.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 lipca 2006 r., VII SA/Wa 658/06, LEX nr 258485.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 23 stycznia 2007, VII SA/Wa 950/06, LEX nr 306385.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 24 kwietnia 2007 r., VII SA/Wa 302/07, LEX nr 334099.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 7 maja 2008 r., VII SA/Wa 262/08, LEX nr 564746.
Wyrok WSA w Krakowie z dnia 5 czerwca 2008 r., I SA/Kr 1511/07, LEX nr 492398.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 10 września 2008 r., VII SA/Wa 821/08, LEX nr 560209.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 29 października 2008 r., VII SA/Wa 823/08, LEX nr 527536.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 26 lutego 2009 r., VII SA/Wa 1640/08, LEX nr 546208.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 24 marca 2009 r., VII SA/Wa 181/09, LEX nr 533293.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 3 czerwca 2009 r., VII SA/Wa 442/09, LEX nr 562764.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 24 czerwca 2009 r., VI SA/Wa 770/09, LEX nr 651180.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 4 listopada 2009 r., akt VI SA/Wa 822/09, http://orzeczenia.nsa.gov.pl
Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 6 listopada 2009 r., IV SA/Gl 255/09, LEX nr 531610.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 12 listopada 2009 r. VI SA/Wa 957/09, LEX nr 588578.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 13 listopada 2009 r., VI SA/Wa 1498/09, LEX nr 588555.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 25 listopada 2009 r., VI SA/Wa 864/09, LEX nr 589517.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 15 grudnia 2009 r., VI SA/Wa 1827/09, LEX nr 583579.
Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 13 kwietnia 2010 r., IV SA/Gl 729/09, LEX nr 619199.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 13 stycznia 2011 r., VI SA/Wa 2443/10, LEX nr 954334.
Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 15 lutego 2011 r., IV SA/Gl 329/10, LEX nr 1088115.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 20 czerwca 2011 r. VI SA/Wa 2/11, Legalis nr 372764.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 31 sierpnia 2011 r., VI SA/Wa 1351/11, LEX nr 1155528.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 25 października 2011 r., VI SA/Wa 952/11, LEX nr 1155765.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 4 listopada 2011 r., VI SA/Wa 1721/11, LexPolonica nr 3938002.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 12 listopada 2011 r., VI SA/Wa 1460/09, LEX nr 589498.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 22 listopada 2011 r., VI SA/Wa 1178/11, LEX nr 1155476.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 7 grudnia 2011 r., VI SA/Wa 1283/11, LEX nr 1155508.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 16 stycznia 2012 r., VI SA/Wa 1545/11, LEX nr 1121765.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 16 stycznia 2012 r., VI SA/Wa 1751/11, Legalis nr 488786.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 16 stycznia 2012 r., VI SA/Wa 2094/11, LEX nr 1139780.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 24 stycznia 2012 r., VI SA/Wa 1754/11, LEX nr 1139751.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2012 r., VI SA/Wa 111/12, LEX nr 1275623.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 4 lipca 2012 r., VI SA/Wa 683/12, LEX nr 1352676.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 24 października 2012 r., VI SA/Wa 1121/12, http://orzeczenia.nsa.gov.pl.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 4 grudnia 2012 r., VI SA/Wa 1119/12, LEX nr 1081532.
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 4 grudnia 2012 r., sygn. akt VI SA/Wa 1120/12, LEX nr 1325668.

SĄD APELACYJNY
Wyrok SA w Krakowie z dnia 9 marca 2001 r., I ACa124/01, Lex nr 55262.
Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 25 października 2006 r., I ACa 947/06, LEX nr 519245.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 17 grudnia 2008 r., V ACa 483/08, „Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach" 2009, nr 1, poz. 5.
Wyrok SA w Łodzi z dnia 21 grudnia 2010 r., III AUa 732/10, „Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Łodzi" 2011, nr 1, poz. 6.
Wyrok SA w Warszawie z dnia 14 sierpnia 2012 r., IV ACa 369/12, niepubl.
Wyrok SA w Gdańsku z dnia 16 stycznia 2013 r., V ACa 866/12, LEX nr 1294758.
Wyrok SA w Szczecinie z dnia 24 lipca 2013 r., I ACa 235/13, LEX nr 1349975.

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI
Wyrok ETS z dnia 19 stycznia 1982 r. w sprawie C-8/81, ECR 1982, s.53, pkt 23-25.
Wyrok ETS z dnia 19 listopada 1991 r. w sprawie C-6/90 i C-9/90, Zb. Orz. 1991, s. I-05357.
Wyrok ETS z dnia 13 maja 2003 r. w sprawie C-385/99, http://curia.europa.eu.

TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 25 lutego 2003 r., w sprawie C-326/00, Zb. Orz.2003, s. I-01703.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 16 maja 2006 r. w sprawie C-372/04, Zb. Orz. 2006, s. I-04325.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 5 października 2010 r., w sprawie C-152/08.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 5 października 2010 r. w sprawie C-179/09, Dz.U. C 180, s. 30 32.