Funkcjonowanie metropolii w Polsce. Gospodarka, przestrzeń, społeczeństwo

Wprowadzenie 11


Część I
ROLA MIAST W BUDOWANIU PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ

Rozdział 1
Dlaczego miasta są tak ważne dla rozwoju? - Michał Kudłacz 15
Wprowadzenie 15
1.1. Miasta w literaturze przedmiotu 15
1.2. Uwarunkowania kontekstowe rozwoju metropolii 20
Podsumowanie 25
Literatura 26

Rozdział 2
Najważniejsze historyczne koncepcje (modele) rozwoju miast - Aleksander Böhm 27
Wprowadzenie 27
2.1. Początki miasta jako „miejsca" 28
2.2. Antyk 30
2.2. Średniowiecze 33
2.3. Świat islamu 37
2.4. Renesans 38
2.5. Barok 40
2.6. Anglia, rewolucja przemysłowa i szkoła angielska 42
2.7. Od miasta linearnego do „organicznej decentralizacji" 46
2.8. Stany Zjednoczone 49
Podsumowanie 53
Literatura 54


Część II
POZIOMY POSTRZEGANIA MIAST

Rozdział 3
Metropolie globalne - Michał Kudłacz, Tomasz Geodecki 59
Wprowadzenie 59
3.1. Dominujące zjawiska o charakterze globalnym wpływające na funkcjonowanie metropolii 60
3.2. Dominujące zjawiska o charakterze globalnym a polityka rozwoju miast 63
Podsumowanie 65
Literatura 66

Rozdział 4
Miejsce miast w polityce UE - Jacek Klich, Michał Kudłacz 67
Wprowadzenie 67
4.1. Zmieniająca się polityka UE wobec miast 69
4.2. Instytucjonalny wymiar polityki UE wobec miast 71
4.3. Polityka UE a interesy Polski 73
4.4. Miasta w polityce UE 75
4.5. Miasta w polityce sektorowej 76
4.6. Wizja europejskich miast przyszłości 79
Podsumowanie 81
Literatura 82

Rozdział 5
Miasta jako narzędzia dla kreowania polityki państwa oraz polityki regionalnej - Michał Kudłacz 85
Wprowadzenie 85
5.1. Miasta jako stymulatory rozwoju gospodarki narodowej 86
5.2. Rożne perspektywy postrzegania roli metropolii w procesie rozwoju otoczenia regionalnego 91
Podsumowanie 98
Literatura 100

Rozdział 6
Obszary metropolitalne jako wyzwanie dla polityki rozwoju XXI w. - Jarosław Bober 103
Wprowadzenie 103
6.1. Identyfikacja obszarów metropolitalnych 104
6.2. Wyzwania dla zarządzania w obszarach metropolitalnych 108
6.3. Podejście do obszarów metropolitalnych w Polsce - stan i perspektywy 113
Podsumowanie 118
Literatura 119


Część III
WSPÓŁCZESNE PROBLEMY ZWIĄZANE Z ROZWOJEM MIASTA

Gospodarka

Rozdział 7
Rynek pracy w metropoliach - Maciej Frączek 123
Wprowadzenie 123
7.1. Uwagi metodyczne 124
7.2. Analiza wybranych wskaźników rynku pracy w polskich metropoliach 125
7.3. Cechy charakterystyczne rynku pracy w metropoliach 128
Podsumowanie 134
Literatura 136

Rozdział 8
Znaczenie innowacji w budowaniu konkurencyjności miast - Tomasz Geodecki 139
Wprowadzenie 139
8.1. Konkurencyjność przedsiębiorstw, gałęzi i gospodarek narodowych. Tło teoretyczne dla konkurencyjności miast i regionów 140
8.2. Terytorialne zakorzenienie procesów innowacyjnych 142
8.3. Współczesne trendy wyznaczające strategie konkurencyjne miast 143
8.4. Polityka na rzecz konkurencyjności miast 147
Podsumowanie 148
Literatura 150

Przestrzeń

Rozdział 9
Polska polityka przestrzenna - Aleksander Böhm 155
Wprowadzenie 155
9.1. Okres międzywojenny 155
9.2. Okres PRL 161
9.3. Planowanie przestrzenne w III Rzeczpospolitej 169
Podsumowanie 177
Literatura 178

Rozdział 10
Planowanie przestrzenne a polski system administracji publicznej - Maciej Gnela 181
Wprowadzenie 181
10.1. Źródła prawa w zakresie planowania przestrzennego 182
10.2. Cele prawa w zakresie planowania przestrzennego 183
10.3. Planowanie przestrzenne a własność prywatna 185
10.4. Podmioty zobowiązane 185
10.5. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego 186
10.6. Warunki zabudowy i zagospodarowania terenu 187
10.7. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania Przestrzennego 188
10.8. Gospodarowanie nieruchomościami publicznymi 189
10.9. Procesy wywłaszczeniowe 190
Podsumowanie 191
Literatura 192

Społeczeństwo

Rozdział 11
Miasto jako miejsce spotkań, tworzenia kapitału ludzkiego i społecznego - Anna Karwińska 197
Wprowadzenie 197
11.1. Współczesne miasta jako obszary spotkań i dialogu czy konfliktu społecznego 200
11.2. Zasoby miasta i ich wytwarzanie. Kapitał ludzki i kapitał społeczny 203
Podsumowanie 207
Literatura 209

Rozdział 12
Aktywność obywatelska w miastach - Agnieszka Pacut 211
Wprowadzenie 211
12.1. Uwagi wstępne 212
12.2. Formy i przesłanki aktywności obywatelskiej w miastach 214
12.3. Ruchy miejskie jako forma aktywności obywatelskiej w miastach. Studium przypadku 219
Podsumowanie 222
Literatura 223

Rozdział 13
Społeczna odpowiedzialność w zarządzaniu miastem - Magdalena Pokora 227
Wprowadzenie 227
13.1. Społeczna odpowiedzialność w zarządzaniu miastem - próba definicji 227
13.2. Społeczna odpowiedzialność w zarządzaniu miastem w świetle wybranych koncepcji 230
13.3. Praktyka społecznej odpowiedzialności w zarządzaniu miastem 234
Podsumowanie 235
Literatura 235

Rozdział 14
Potencjał instytucjonalny służby zdrowia w miastach - Jacek Klich 237
14.1. Metropolie i zdrowie populacji 237
14.2. Rozumienie zdrowia 237
14.3. Czynniki wpływające na zdrowie mieszkańców metropolii 239
14.4. Zdrowie mieszkańców metropolii 241
14.5. Wybrane projekty i praktyki zorientowane na poprawę zdrowia w miastach 247
Podsumowanie 250
Literatura 250

Zarządzanie miastami

Rozdział 15
Narzędzia zarządzania miastem w świetle polskiego systemu administracji publicznej - Bartłomiej Biga 257
Wprowadzenie 257
15.1. Miasta na prawach powiatu 258
15.2. Regionalne jednostki współpracy samorządu lokalnego 259
15.3. Zagadnienia ustrojowe 260
15.4. Ustawa o związkach metropolitalnych 264
15.5. Dysfunkcje i wyzwania 267
Podsumowanie 269
Literatura 270

Rozdział 16
Współczesne modele zarządzania publicznego a perspektywa miasta - Stanisław Mazur 271
Wprowadzenie 271
16.1. Kontekst narodzin neoliberalnych modeli zarzadzania publicznego 272
16.2. Nowe zarządzanie publiczne (NZP) 276
16.3. Współzarządzanie publiczne (WP) 278
16.4. Neoweberowski model zarządzania publicznego (NMZP) 281
Podsumowanie 282
Literatura 284

Kultura i wiedza

Rozdział 17
Koncepcja smart city w kontekście polskich metropolii - Piotr Kopyciński 289
Wprowadzenie 289
17.1. Wprowadzenie do koncepcji smart city 290
17.2. Rozumienie koncepcji smart city - przegląd ujęć 291
17.3. Krytyka koncepcji smart city 296
17.4. Współzarządzanie (governance) oraz e-governance jako sposób koordynacji działań w smart city 298
17.5. Innowacje społeczne jako determinanty zmian w mieście 300
17.6. Koncepcja smart city w badaniach metropolii i obszarów metropolitalnych - projekt SMART_KOM 302
Podsumowanie 304
Literatura 306

Rozdział 18
Idea creative city w kontekście polskich metropolii - Jakub Głowacki 309
Wprowadzenie 309
18.1. Przemysły kreatywne w kontekście polskich metropolii 310
18.2. Potencjał sektora przemysłów kreatywnych 315
18.3. Wpływ kultury oraz przemysłów kreatywnych na rozwój potencjału gospodarczego miast 319
Podsumowanie 325
Literatura 325


Spis tabel 327
Spis rysunków 328
Spis wykresów 330
O Autorach 331

Prof. dr hab. inż arch. Aleksander Böhm - pracownik Politechniki Krakowskiej od 50 lat, specjalizuje się w architekturze krajobrazu. Autor lub współautor, a często kierownik zespołu autorskiego około 120 opracowań studialnych, planów i ekspertyz krajobrazowych. Działalność zawodowa zaowocowała wieloma projektami architektonicznymi, architektoniczno-krajobrazowymi oraz planami zagospodarowania przestrzennego - w tym Nagrodą Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za całokształt dorobku w 2014 r. Specjalizacja badawcza: historia rozwoju miast, modele przestrzennego rozwoju miast, architektura krajobrazu, polityka lokalna w obszarze planowania i zagospodarowania przestrzennego, e-mail: abohm@wp.pl

Prof. dr hab. Jerzy Hausner - Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, profesor, doktor habilitowany nauk ekonomicznych, profesor zwyczajny. Członek Rady Polityki Pieniężnej (kadencja: 24.01.2010-24.01.2016). Członek Komitetu Nauk Ekonomicznych PAN. Od 2014 r. działa w Bruegel, Brussels European and Global Economic Laboratory. Od 2015 r. członek Polskiego Komitetu do spraw UNESCO, e-mail: hausnerj@uek.krakow.pl

Prof. dr hab. Anna Karwińska - kierownik Katedry Socjologii, Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, autorka (współautorka) ekspertyz dotyczących jakości życia w mieście. Kierownik licznych badań dotyczących problematyki miasta i procesów urbanizacji. Jest autorką ponad 200 publikacji w języku polskim i angielskim. Specjalizacja badawcza: socjologia miasta i przestrzeni; procesy przemian społecznych, socjologia kultury, socjologia stosunków międzynarodowych, e-mail: anna.karwinska@uek.krakow.pl

Dr hab. Jacek Klich, prof. UEK - Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, pracownik Katedry Gospodarki i Administracji Publicznej. Specjalizacja badawcza: zarządzanie w sektorze ochrony zdrowia, restrukturyzacja samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, przedsiębiorczość, sektor małych i średnich przedsiębiorstw, innowacje, gospodarka i administracja publiczna, e-mail: klichj@uek.krakow.pl

Dr hab. Stanisław Mazur. prof. UEK - Kierownik Katedry Gospodarki i Administracji tego Uniwersytetu. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierunek Nauki Polityczne. Autor ponad 150 publikacji naukowych oraz 120 ekspertyz. Specjalizacja badawcza: administracja publiczna, zarządzanie publiczne, organizacyjne uczenie się, analiza polityk publicznych, e-mail: mazurs@uek.krakow.pl

Dr Jarosław Bober - Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, ekspert i kierownik kilkunastu krajowych i zagranicznych projektów badawczych i wdrożeniowych adresowanych do jednostek administracji publicznej, związanych z zarządzaniem jednostkami samorządowymi, rozwojem gospodarczym oraz ekonomią i przedsiębiorczością społeczną. Specjalizacja badawcza: administracja i gospodarka samorządowa, zarządzanie publiczne oraz zarządzanie strategiczne w sektorze publicznym, e-mail: boberjar@uek.krakow.pl

Dr Bartłomiej Biga - Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, adwokat, doktor nauk ekonomicznych, absolwent kierunków prawo oraz administracja na Uniwersytecie Jagiellońskim. Specjalizacja badawcza: ekonomiczna analiza prawa, prawo własności intelektualnej, efektywność polityk publicznych, działania na rzecz poprawy jakości legislacji, ekonomia kultury, e-mail: bigab@uek.krakow.pl

Dr Maciej Frączek - Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, autor i współautor ok. 70 publikacji (przede wszystkim z obszaru rynku pracy, polityki zatrudnienia, ekonomii społecznej). Uczestnik kilkudziesięciu projektów związanych z rynkiem pracy, rozwojem lokalnym i instytucjonalnym, ekonomią społeczną. Specjalizacja badawcza: rynek pracy, bezrobocie, polityka zatrudnienia i rynku pracy, polityka społeczna, ekonomia społeczna, gospodarka i administracja publiczna, analiza polityk publicznych, e-mail: maciej.fraczek@uek.krakow.pl

Dr Tomasz Geodecki - Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Jest autorem publikacji naukowych z dziedziny konkurencyjności i innowacyjności gospodarki. W ramach współpracy z Małopolską Szkołą Administracji Publicznej nadzoruje przebieg wdrażania komponentów dydaktycznych i badawczych projektów finansowanych z funduszy UE. Specjalizacja badawcza: polityka innowacyjna, rozwój gospodarczy, polityka Unii Europejskiej, analiza polityk publicznych, e-mail: tomasz.geodecki@uek.krakow.pl

Dr Piotr Kopyciński - Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Uczestnik projektów badawczo-wdrożeniowych w dziedzinie analizy polityk publicznych, innowacji i rozwoju regionalnego oraz autor publikacji z tego zakresu. Specjalizacja badawcza: analiza polityk publicznych, innowacyjność, rozwój lokalny i regionalny, samorząd terytorialny, instytucjonalne uwarunkowania rozwoju, e-mail: piotr.kopycinski@uek.krakow.pl

Dr Michał Kudłacz - Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Autor i współautor kilkudziesięciu publikacji związanych głownie z problematyką rozwoju wielkich miast, a także polityki rozwoju lokalnego i regionalnego. Zrealizował kilkadziesiąt projektów krajowych i międzynarodowych, w kilku jako kierownik, współpracując z samorządami, administracją rządową, przedsiębiorstwami i organizacjami pozarządowymi. Specjalizacja badawcza: procesy metropolizacji i globalizacji, rozwój regionalny, funkcjonowanie i rozwój metropolii, polityka rozwoju lokalnego, programowanie rozwoju terytorialnego, ekonomia wartości, e-mail: michal.kudlacz@uek.krakow.pl

Jakub Głowacki - Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, członek zarządu Małopolskiego Funduszu Ekonomii Społecznej; wcześniej doświadczenia zawodowe zdobywał w Capgemini oraz w Małopolskiej Szkole Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie; uczestnik wielu projektów badawczo-wdrożeniowych, m.in. z zakresu ekonomii społecznej, rozwoju regionalnego czy analizy polityk publicznych. Specjalizacja badawcza: ekonomia kultury, audyt społeczny, samorząd terytorialny, ewaluację polityk publicznych, e-mail: jakub.glowacki@uek.krakow.pl

Maciej Gnela - Katedra Prawa Administracyjnego i Zamówień Publicznych Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, autor kilkunastu publikacji z zakresu prawa zamówień publicznych oraz podręcznika z podstaw prawa dla księgowych. Członek komisji działających przy Stowarzyszeniu Księgowych w Polsce o/Kraków. Specjalizacja badawcza: zamówienia publiczne, prawo cywilne i handlowe, e-mail: maciej.gnela@uek.krakow.pl

Agnieszka Pacut - Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, współpracuje ściśle z organizacjami pozarządowymi oraz administracją samorządową odnośnie programowania współpracy z NGO. Zrealizowała kilkanaście projektów głownie związanych z problematyką ekonomii społecznej. Specjalizacja badawcza: problematyka komunikacji i partycypacji społecznej, organizacji pozarządowych oraz przedsiębiorczości społecznej, e-mail: pacuta@uek.krakow.pl

Magdalena Pokora - Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, realizowała przedsięwzięcia, w tym projekty międzynarodowe związane głownie z problematyką ekonomii społecznej. Obecnie przygotowuje rozprawę doktorską dotyczącą koncepcji społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw. Specjalizacja badawcza: społeczna odpowiedzialność biznesu, organizacje pozarządowe oraz przedsiębiorczość społeczna, e-mail: pokoram@uek.krakow.pl