- Categories
-
Sondaże - zwierciadło społeczeństwa. Rytuały komunikacyjne a kreowanie wiedzy wspólnej (wyd. II)
Sondaże opinii, choć budzą - zwłaszcza ostatnio - wiele emocji i zainteresowania, stanowią w istocie jedynie przykład działania bardziej ogólnych mechanizmów. Mechanizmów, które dochodziły do głosu dużo wcześniej, niż pojawiły się badania sondażowe wraz z praktyką publikowania na szeroką skalę ich wyników. Mechanizmy te są wręcz pierwotne dla naszego gatunku, a ich ślady można odnajdywać we wszelkich rytuałach, w które obfituje historia kultury. Podejściem spajającym powyższe zjawiska jest koncepcja, według której sondaże okazują się jednym z przejawów wiedzy wspólnej (ang. common knowledge), czyli uświadomionej wiedzy społeczeństwa o nim samym. Istnienie i podzielanie tej wiedzy tłumaczy wiele naszych zachowań zarówno na poziomie indywidualnym, jak i w skali większych zbiorowości. Dość powiedzieć, że wiedza wspólna leży u podłoża komunikacji międzyludzkiej, a szerzej: wszelkiej koordynacji działań. Skutecznym sposobem na generowanie wiedzy wspólnej okazują się zaś rytuały komunika
Shipping within | 24 hours |
The bar code | |
ISBN | 978-83-8102-128-9 |
EAN | 9788381021289 |
Podejściem spajającym powyższe zjawiska jest koncepcja, według której sondaże okazują się jednym z przejawów wiedzy wspólnej (ang. common knowledge), czyli uświadomionej wiedzy społeczeństwa o nim samym. Istnienie i podzielanie tej wiedzy tłumaczy wiele naszych zachowań zarówno na poziomie indywidualnym, jak i w skali większych zbiorowości. Dość powiedzieć, że wiedza wspólna leży u podłoża komunikacji międzyludzkiej, a szerzej: wszelkiej koordynacji działań. Skutecznym sposobem na generowanie wiedzy wspólnej okazują się zaś rytuały komunikacyjne.
Temu rozumowaniu została podporządkowana struktura książki i dlatego w pierwszej kolejności obszernie wprowadzone jest pojęcie wiedzy wspólnej począwszy od jego ujęć formalnych, a skończywszy na praktycznych egzemplifikacjach. Potem następuje opis tego, jak wspólna wiedza formuje się, ze szczególnym zwróceniem uwagi na funkcję, jaką mają tu do spełnienia rytuały komunikacyjne. I wreszcie przedstawiona jest tytułowa rola sondaży opinii, które dzięki massmediom stają się zwierciadłem, pozwalającym na budowanie społecznej samowiedzy.
Wstęp .................................................................................................................... 9
Koncepcja wiedzy wspolnej teorią socjologiczną ................................................ 9
Struktura książki................................................................................................... 11
Novum podejścia ................................................................................................... 12
Część I
Rozdział 1
Intuicyjne i formalne definicje oraz właściwości wiedzy wspólnej .................... 17
1.1. Przykłady ilustrujące pojęcie wiedzy wspolnej .......................................... 18
1.2. Historia pojęcia i pierwsze systematyczne ujęcia ...................................... 20
1.3. Wiedza prywatna, powszechna i wspolna ................................................. 21
1.4. Podejście hierarchiczne .............................................................................. 22
Możliwe stany świata ................................................................................. 22
Wiedza podmiotu ........................................................................................ 23
Zbior możliwości i prywatny system informacyjny ................................... 24
1.5. Podejście Lewisa ......................................................................................... 29
1.6. Podejście Aumanna .................................................................................... 34
1.7. Podejście Barwise?a .................................................................................... 38
1.8. Podejście Gilbert ......................................................................................... 41
Rozdział 2
Wiedza wspólna w teorii gier ............................................................................... 45
2.1. Najważniejsze pojęcia teorii gier ............................................................... 46
Rozwiązania w grach strategicznych ......................................................... 47
Rozwiązania w grach ekstensywnych ........................................................ 50
Rozwiązania w grach o sumie niezerowej ................................................. 54
Rownowaga Nasha ..................................................................................... 55
Wynik optymalny w sensie Pareto .............................................................. 56
2.2. Zastosowanie pojęcia wiedzy wspolnej do teorii gier ............................... 57
Wiedza wspolna o racjonalności graczy .................................................... 58
Eliminowanie strategii zdominowanych ................................................... 60
Rownowaga skorelowana .......................................................................... 63
Wiedza graczy a rownowaga Nasha .......................................................... 63
Przezwyciężanie dylematu więźnia............................................................ 65
Indukcja wsteczna ...................................................................................... 66
Rozdział 3
Wiedza wspólna w sytuacjach interakcji społecznej ........................................... 73
3.1. Konwencje .................................................................................................. 74
3.2. Komunikacja............................................................................................... 76
Interakcjonizm symboliczny ...................................................................... 77
Przykłady funkcji wiedzy wspolnej w komunikowaniu się ....................... 78
Zasady konwersacji naturalnej .................................................................. 80
3.3. Problemy koordynacyjne ............................................................................ 82
Ilustracje i klasyczne przykłady problemow koordynacyjnych ................. 82
Kreowanie poczucia tożsamości grupowej ................................................ 83
3.4. Sposoby generowania wiedzy wspolnej ..................................................... 85
Poprzez osobistą komunikację ................................................................... 86
Dzięki sieciom komunikacyjnym ............................................................... 91
Dzięki osobie mediatora ............................................................................. 98
Za pośrednictwem mediow ........................................................................ 100
3.5. Czy wiedza wspolna jest konieczna
w praktycznym procesie komunikacji ....................................................... 101
3.6. Niejednoznaczne społeczne konsekwencje wiedzy wspolnej .................... 103
Negocjacje ................................................................................................. 103
Konsekwencje psychologiczne i ekonomiczne .......................................... 105
Część II
Rozdział 4
Ewolucyjnie ukształtowane podstawy poznawcze wiedzy wspólnej .................. 111
4.1. System psychologii intuicyjnej ................................................................... 112
Pojęcia i schematy pojęciowe ..................................................................... 112
Systemy skojarzeniowe .............................................................................. 114
Człowiek w środowisku informacyjnym .................................................... 116
Tworzenie koalicji ....................................................................................... 118
4.2. Kumulatywna ewolucja kulturowa ............................................................ 120
Mechanizm zapadki kulturowej ................................................................. 120
Uczenie się przez naśladowanie oraz intencjonalne nauczanie ................ 121
Socjogeneza ................................................................................................ 122
4.3. Teoria podwojnego dziedziczenia .............................................................. 123
Ewolucyjna geneza zdolnośći kulturowych ............................................... 124
Koewolucja kulturowo-genetyczna ......................................................... 125
Natura psychologicznych mechanizmow społecznego uczenia się .......... 126
4.4. Implikacje przyjmowania perspektywy innych ......................................... 129
Rozumienie zasad obowiązujących w świecie ........................................... 129
Tworzenie zasad funkcjonowania .............................................................. 130
4.5. Wspolne kierowanie uwagi ........................................................................ 132
Wspolne kierowanie uwagi w procesie komunikacji ................................. 133
Sceny wspolnej uwagi ................................................................................ 134
Rozdział 5
Rytuał jako mechanizm generowaniawiedzy wspólnej ....................................... 137
5.1. Definicje pojęcia ......................................................................................... 138
Potoczne rozumienie rytuału ..................................................................... 138
Własności rytuałow i definicja przekrojowa .............................................. 139
Społeczny charakter rytuałow i definicja funkcjonalna ............................ 140
Wspolne elementy w rożnych definicjach rytuału ..................................... 141
5.2. Funkcje społeczne rytuału .......................................................................... 142
Podejście Durkheima .................................................................................. 142
Legitymizacja porządku społecznego ........................................................ 144
Wpływ społeczny ........................................................................................ 145
Goffmana koncepcja zachowanej twarzy .................................................. 146
Uczestnictwo w społeczeństwie ................................................................. 147
5.3. Funkcje komunikacyjne rytuału ................................................................. 148
Podejście etologiczne .................................................................................. 149
Osadzenie komunikatu w zastanym porządku społecznym ...................... 149
Komunikowanie natury relacji społecznych:
hierarchii i zmiany ..................................................................................... 150
Komunikowanie rol społecznych ............................................................... 152
Stosunek do innych i autoprezentacja ....................................................... 153
Wystylizowanie rytuałow............................................................................ 154
5.4. Rytuał a wiedza wspolna ............................................................................ 154
Sterowanie uwagą ...................................................................................... 155
Sposob rytualnego generowania wiedzy wspolnej .................................... 155
Kreowanie wiedzy wspolnej przez rytualnych przywodcow ..................... 155
Część III
Rozdział 6
Funkcje i znaczenie opinii publicznej .................................................................. 163
6.1. Opinia publiczna ? sposoby ujmowania .................................................... 164
Model agregatowy społeczeństwa .............................................................. 164
Model kolektywny....................................................................................... 165
Definicje pojęć związanych z opinią publiczną ......................................... 166
Definicje opinii publicznej ......................................................................... 167
6.2. Zarys historyczny pojęcia ........................................................................... 170
Historia badań opinii publicznej w Ameryce ............................................ 172
Historia badań opinii publicznej w Polsce ................................................ 173
Badania opinii publicznej w Polsce po transformacji ustrojowej ............. 176
Badania w świadomości Polakow .............................................................. 178
Relacja pomiędzy zjawiskiem opinii publicznej a jego badaniem ............ 180
6.3. Funkcje opinii publicznej ........................................................................... 181
Znaczenie psychologiczne .......................................................................... 181
Integracja społeczeństwa ........................................................................... 183
Legitymizacja władzy ................................................................................. 184
Kontrola społeczna ..................................................................................... 185
Społeczeństwo obywatelskie ...................................................................... 186
6.4. Teoria spirali milczenia .............................................................................. 187
Lęk przed odrzuceniem .............................................................................. 187
Twarde jądro ............................................................................................... 188
Czujność w obserwacji otoczenia .............................................................. 189
Konsekwencje spirali milczenia ................................................................. 191
Wybory z 1989 roku przez pryzmat spirali milczenia ............................... 191
Zjawisko last minute swing ........................................................................ 192
Wybory z 2007 roku przez pryzmat spirali milczenia ............................... 193
Utrwalanie struktury społecznej ................................................................ 196
Rozdział 7
Sondaże elementem rytuału komunikacyjnego ................................................... 201
7.1 Sondaże społeczne domeną socjologii empirycznej .................................. 202
Przedmiot poznania socjologii empirycznej .............................................. 202
Osoba badacza z perspektywy socjologii empirycznej .............................. 204
Obszary zastosowania badań ..................................................................... 204
Założenia teoretyczne socjologii empirycznej ........................................... 205
Rola socjologii empirycznej ....................................................................... 206
7.2. Rosnąca popularność sondaży ................................................................... 207
Rozwoj branży badawczej .......................................................................... 207
Nowi zleceniodawcy, nowi respondenci i nowe metody ........................... 208
7.3. Rytualna forma komunikatow badawczych ............................................... 211
Tworzenie relacji społecznych ................................................................... 212
Wyniki badań społecznych jako przedmiot komunikacji .......................... 213
Rola ekspertow badaczy ............................................................................ 213
Rola publicystow ........................................................................................ 216
Rola specjalistow z badanych dziedzin ...................................................... 218
Akulturacja komunikatow badawczych ..................................................... 219
Rytualne cechy komunikatow badawczych ............................................... 220
7.4. Funkcje komunikatow badawczych ........................................................... 221
Tematy do stołu obrad ................................................................................ 223
Kształtowanie klimatu opinii na tematy polityczne ................................... 224
Kształtowanie klimatu opinii w kwestiach komercyjnych ........................ 225
Kształtowanie klimatu opinii na temat mediow ........................................ 225
Zadania komunikatow badawczych ........................................................... 226
Rozdział 8
Media masowe kanałem rozprzestrzeniania rytuałów komunikacyjnych
generujących wiedzę wspólną .............................................................................. 229
8.1. Media i rytuały............................................................................................ 230
Cykliczna zależność media - rytuały ......................................................... 231
Rytualna konstrukcja przekazow medialnych ........................................... 233
8.2. Media i wiedza wspolna ............................................................................. 234
Wspołuczestniczenie w odbiorze informacji .............................................. 234
Informacja o kwestiach społecznie ważnych............................................. 235
Akulturacja norm ....................................................................................... 236
8.3. Rola badań i wskaźnikow medialnych ....................................................... 236
Wydatki reklamowe miarą popularności medium .................................... 236
Względna ważność twardych danych oraz wynikow
z badań medialnych na przykładzie prasy ................................................. 239
8.4. Podwojny klimat opinii .............................................................................. 242
Media - źrodłem oglądu świata ................................................................. 242
Następstwa podwojnego klimatu opinii ..................................................... 243
8.5. Medialne życie komunikatow sondażowych .............................................. 245
Kwestia bezstronności mediow w nakręcaniu spirali milczenia .............. 247
Przykład nieefektywnej proby generowania wiedzy wspolnej .................. 250
8.6. Konsekwencje medialnego generowania wiedzy wspolnej ....................... 256
Pułapki wiedzy wspolnej - utrzymywanie się fałszywej samowiedzy ....... 256
Parametry opisujące status wiedzy wspolnej ............................................. 259
Zakończenie ................................................................................................ 261
Bibliografia ........................................................................................................... 265
Książki i artykuły w czasopismach ............................................................ 265
Artykuły z gazet codziennych ..................................................................... 271
Źrodła internetowe ..................................................................................... 272
Odczyty, wykłady ........................................................................................ 272
Dr Izabella Anuszewska ukończyła studia na Uniwersytecie Warszawskim na Wydziale Psychologii oraz na Wydziale Mechaniki, Matematyki i Informatyki. Doktorat obroniła w Instytucie Socjologii UW. Prelegentka na wielu konferencjach, zarówno o tematyce metodologicznej, jak i poświęconych massmediom. Jest również autorką publikacji o tej tematyce. W latach 2002-2006 prowadziła zajęcia dydaktyczne w Instytucie Socjologii UW z analiz danych sondażowych, metodologii badań społecznych oraz ich zastosowań w perspektywie marketingowej. Od 15 lat pracuje w Instytucie badań rynku i opinii MillwardBrown SMG/KRC na stanowisku dyrektora jednego z zespołów badawczych. Autorka wielu artykułów w prasie branżowej popularyzujących wiedzę o badaniach rynkowych.
Polub nas na Facebooku