Rachunkowość zarządcza - od teorii do praktyki (wyd. III)

Wstęp 13

Rozdział 1
Wprowadzenie do rachunkowości zarządczej 15
1.1. Definicja i typologia rachunkowości 15
1.2. Czy w każdym przedsiębiorstwie funkcjonuje rachunkowość zarządcza? 20
1.3. Dlaczego warto poznać rachunkowość zarządczą? 24
1.4. Czy rachunkowość finansowa i zarządcza mają obszary wspólne? 28
1.5. Zadania 32
1.6. Rozwiązania zadań 34
Literatura 34

Rozdział 2
Przedmiot i podmiot rachunkowości zarządczej 37
2.1. Przedmiot rachunkowości zarządczej - czyli czego oczekujemy od rachunkowości zarządczej 37
2.2. Typologia przedsiębiorstw 42
2.3. Rachunkowość zarządcza a wielkość przedsiębiorstwa 47
2.4. Rachunkowość zarządcza a rodzaj działalności przedsiębiorstwa 50
2.5. Zadania 53
2.6. Rozwiązania zadań 54
Literatura 54

Rozdział 3
Przychody w rachunkowości zarządczej 55
3.1. Przychody i pojęcia bliskoznaczne 55
3.2. Klasyfikacja przychodów w rachunkowości zarządczej 59
3.3. Pomiar przychodów 62
3.4. Zadania 67
3.5. Rozwiązania zadań 68
Literatura 69

Rozdział 4
Koszty w rachunkowości zarządczej 71
4.1. Koszty i pojęcia bliskoznaczne 71
4.2. Klasyfikacja kosztów w rachunkowości zarządczej 77
4.3. Pomiar, wycena i grupowanie kosztów 87
4.3. Zadania 95
4.5. Rozwiązania zadań 108
Literatura 114

Rozdział 5
Różne punkty widzenia kosztów 115
5.1. Obiekty kosztów 115
5.2. Zależność: działania - zasoby - koszty 121
5.3. Koszty a przepisy prawa 126
5.4. Prezentacja kosztów 128
5.5. Zadania 130
5.6. Rozwiązania zadań 134
Literatura 136

Rozdział 6
Rozliczanie i tradycyjna kalkulacja kosztów w przedsiębiorstwie 137
6.1. Przemieszczanie kosztów w przedsiębiorstwie 137
6.2. Rozliczenia międzyokresowe kosztów w rachunkowości zarządczej 141
6.3. Rozliczenie kosztów działalności pomocniczej 145
6.4. Rozliczenie kosztów wydziałowych 150
6.5. Istota i rodzaje kalkulacji kosztów 152
6.6. Tradycyjne rozwiązania kalkulacji kosztów 158
6.7. Rozliczenie nieprodukcyjnych kosztów pośrednich 176
6.8. Zadania 179
6.9. Rozwiązania zadań 182
Literatura 192

Rozdział 7
Rachunek kosztów w systemie rachunkowości przedsiębiorstw 193
7.1. Definicja i klasyfikacja rachunku kosztów 193
7.2. Rachunek kosztów w systemie rachunkowości finansowej 202
7.3. Rachunek kosztów w systemie rachunkowości zarządczej 207
7.4. Zadania 213
7.5. Rozwiązania zadań 215
Literatura 216

Rozdział 8
Zarządzanie procesowe w rachunkowości zarządczej 217
8.1. Procesy, działania, czynności, zasoby a obiekty kosztów 217
8.2. Wzajemne przyporządkowanie procesów i działań 225
8.3. Założenia kalkulacji w ramach rachunku kosztów działań 236
8.4. Zadania 241
8.5. Rozwiązania zadań 250
Literatura 255

Rozdział 9
Rachunek kosztów zmiennych 257
9.1. Koszty zmienne i koszty stałe 257
9.2. Wyodrębnienie kosztów zmiennych i stałych 265
9.3. Tradycyjny rachunek kosztów zmiennych 276
9.4. Wielostopniowy i wieloblokowy rachunek kosztów zmiennych 283
9.5. Wykorzystanie podziału kosztów na stałe i zmienne w procesach decyzyjnych 290
9.6. Zadania 308
9.7. Rozwiązania zadań 311
Literatura 317

Rozdział 10
Rachunek kosztów jakości 319
10.1. Jakość a koszty jakości 319
10.2. Klasyfikacja kosztów jakości 322
10.3. Wyodrębnienie i pomiar kosztów jakości 326
10.4. Procedura rachunku kosztów jakości 329
10.5. Zadania 334
10.6. Rozwiązania zadań 337
Literatura 338

Rozdział 11
Rachunek kosztów cyklu życia produktu 339
11.1. Koncepcja cyklu życia produktu 339
11.2. Rachunek kosztów i wyników cyklu życia produktu 344
11.3. Zadania 350
11.4. Rozwiązania zadań 351
Literatura 353

Rozdział 12
Rachunek kosztów docelowych 355
12.1. Koncepcja rachunku kosztów docelowych 355
12.2. Etapy rachunku kosztów docelowych 363
12.3. Analiza wartości w rachunku kosztów docelowych 370
12.4. Zadania 375
12.5. Rozwiązania zadań 378
Literatura 380

Rozdział 13
Rachunek kosztów ciągłego doskonalenia 381
13.1. Koncepcja rachunku kosztów ciągłego doskonalenia 381
13.2. Rola właściciela, menedżerów i szeregowych pracowników w rachunku kosztów ciągłego doskonalenia 384
13.3. „Szczupłe zarządzanie" 390
13.4 Zadania 397
13.5. Rozwiązania zadań 400
Literatura 401

Rozdział 14
Strategiczna karta wyników 403
14.1. Koncepcja strategicznej karty wyników 403
14.2. Mapowanie strategii 409
14.3. Mierniki w strategicznej karcie wyników 420
14.4. Perspektywy strategicznej karty wyników 425
14.5. Zadania 432
14.6. Rozwiązania zadań 433
Literatura 434

Rozdział 15
Rachunek kosztów klienta 437
15.1. Założenia rachunku kosztów klienta 437
15.2. Koszty klienta - klasyfikacja i pomiar 441
15.3. Koncepcje rachunku kosztów klienta 452
15.4. Zadania 465
15.5. Rozwiązania zadań 468
Literatura 471

Rozdział 16
Budżetowanie w przedsiębiorstwie 473
16.1. Definicja i klasyfikacja budżetów 473
16.2. Budżety operacyjne 485
16.2.1. Budżet sprzedaży towarów 487
16.2.2. Budżet zakupów towarów 497
16.2.3. Budżet zapasów (magazynowania) 500
16.2.4. Budżet kosztów logistyki 501
16.2.5. Budżet kosztów sprzedaży 504
16.2.6. Budżet kosztów ogólnego zarządu 505
16.2.7. Budżet wyników ze sprzedaży 507
16.3. Budżety finansowe 508
16.3.1. Budżet wpływów i wydatków 509
16.3.2. Budżet bilansu (bilans pro forma) 512
16.3.3. Budżet wyniku finansowego (rachunek zysków i strat pro forma) 513
16.3.4. Budżet przepływów pieniężnych (rachunek przepływów pieniężnych pro forma) 514
16.4. Zadania 516
16.5. Rozwiązania zadań 517
Literatura 521

Rozdział 17
Rachunek kosztów apriorycznych 523
17.1. Istota i odmiany rachunku kosztów apriorycznych 523
17.2. Wyznaczanie kosztów apriorycznych 525
17.3. Odchylenia od kosztów postulowanych 527
17.4. Zadania 530
17.5. Rozwiązania zadań 535
Literatura 538

Rozdział 18
Rachunkowość zarządcza ośrodków odpowiedzialności 539
18.1. Założenia rachunkowości ośrodków odpowiedzialności 539
18.2. Klasyfikacja i wyodrębnianie ośrodków odpowiedzialności w przedsiębiorstwie 543
18.3. Rachunek odpowiedzialności za koszty 548
18.4. Rachunek odpowiedzialności za przychody 550
18.5. Rachunek odpowiedzialności za wyniki 552
18.6. Rachunek odpowiedzialności za inwestowanie 555
18.7. Wewnętrzne ceny rozliczeniowe (transferowe) 557
18.8. Zadania 561
18.9. Rozwiązania zadań 563
Literatura 568

Rozdział 19
Rachunkowość zarządcza w działalności projektowej 569
19.1. Działalność projektowa w praktyce przedsiębiorstw 569
19.2. Założenia rachunkowości działalności projektowej 574
19.3. Narzędzia rachunkowości zarządczej w działalności projektowej 577
19.4. Zadania 588
19.5. Rozwiązania zadań 592
Literatura 593

Rozdział 20
Wdrożenie rachunkowości zarządczej w przedsiębiorstwie 595
20.1. Globalne zasady rachunkowości zarządczej 595
20.2. Czynniki sukcesu w procesie wdrożenia i stosowania systemu rachunkowości zarządczej 602
20.3. Wymagania stawiane współczesnym specjalistom rachunkowości zarządczej 611
20.4. Zadania 617
20.5. Rozwiązania zadań 620
Literatura 620

Rozdział 21
Kierunki rozwoju rachunkowości zarządczej 623
21.1. Rachunkowość zarządcza w Polsce w świetle literatury zagranicznej 623
21.2. Wyzwania dla rachunkowości zarządczej 630
21.3. Rachunkowość zarządcza w przedsiębiorstwach nieprowadzących ksiąg rachunkowych 636
21.4. Prezentacja informacji z zakresu rachunkowości zarządczej dla pokolenia Y i Z 638
21.5. Zadania 644
21.6. Rozwiązania zadań 645
Literatura 645

Informacja o autorach 649

Grzegorz Lew - dr hab., profesor Politechniki Rzeszowskiej. Kierownik Katedry Finansów, Bankowości i Rachunkowości w Wydziale Zarządzania PRz. Obecnie aplikant biegłego rewidenta. Od wielu lat konsultant i doradca biznesowy z zakresu rachunkowości, controllingu i rachunku kosztów. Prezes Zarządu Podkarpackiego Centrum Gospodarczego. Posiada wieloletnie doświadczenie we współpracy z biznesem. Członek rad nadzorczych w spółkach kapitałowych. W praktyce gospodarczej zajmuje się także prowadzeniem szkoleń z zakresu rachunkowości finansowej, rachunkowości zarządczej, rachunku kosztów, controllingu oraz rewizji finansowej. W pracy naukowej prowadzi badania związane z rachunkowością zarządczą oraz rewizją finansową, a w szczególności z zastosowaniem rachunków kosztów w przedsiębiorstwach różnych branż. Autor ponad 120 publikacji z zakresu rachunkowości, controllingu oraz rewizji finansowej w polskich i zagranicznych czasopismach naukowych. Kontakt: lewgrzes@prz.edu.pl

Ewa Wanda Maruszewska - dr hab., profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, pracownik Katedry Informatyki i Rachunkowości Międzynarodowej. Jest dyplomowanym księgowym, członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia Księgowych w Polsce i sygnatariuszem Kodeksu Zawodowego Etyki w Rachunkowości. Doradca podatkowy, członek w regionie śląskim Krajowej Izby Doradców Podatkowych. Posiada kilkunastoletnie doświadczenie na stanowisku głównego księgowego oraz dyrektora finansowego m.in. w spółce z kapitałem zagranicznym działającej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej. W pracy naukowej prowadzi badania z zakresu rachunkowości finansowej i zarządczej ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień etyki zawodowej, jak również z obszaru finansów, tj. unikania i uchylania się od opodatkowania. Jest autorem kilkudziesięciu polskich i zagranicznych publikacji naukowych, w tym pozycji interdyscyplinarnych łączących inżynierię produkcji, czy aspekty behawioralne z badaniami w rachunkowości. Kontakt: ewa.maruszewska@ue.katowice.pl

Piotr Szczypa - dr hab. prof. Uczelni: Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie i Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego im. J. i J. Śniadeckich w Bydgoszczy. Jest dyplomowanym księgowym, członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia Księgowych w Polsce i sygnatariuszem Kodeksu zawodowego etyki w rachunkowości. Członek Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego i Polskiego Towarzystwa Leśnego. W praktyce gospodarczej zajmuje się wdrożeniem, dostosowaniem zakładowego planu kont do potrzeb jednostek gospodarczych i szkoleniami z zakresu rachunkowości i controllingu. W pracy naukowej prowadzi badania z zakresu rachunkowości i controllingu w logistyce przedsiębiorstw, w gospodarce leśnej oraz w działalności proekologicznej jednostek gospodarczych. Jest autorem ponad 100 publikacji naukowych z zakresu rachunkowości i controllingu. Kontakt: piotr.szczypa@konin.edu.pl.

Recenzent: Prof. dr hab. Edward Nowak, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu