Podstawy bankowości

Wstęp 9

Rozdział 1
System bankowy i banki 11
1.1. System bankowy 11
1.1.1. Budowa i funkcje systemu bankowego 11
1.1.2. Rodzaje banków 12
1.2. Bank komercyjny 15
1.2.1. Istota działalności banku 16
1.2.2. Rola banków w gospodarce 17
1.3. Charakterystyka systemu bankowego w Polsce 20
1.3.1. Przemiany w polskim systemie bankowym 21
1.3.2. Obecny kształt i struktura systemu bankowego w Polsce 24

Rozdział 2
Rola banku centralnego w dwuszczeblowym systemie bankowym 29
2.1. Geneza i istota bankowości centralnej 29
2.2. Funkcje banku centralnego 31
2.3. Niezależność banku centralnego 32
2.4. Charakterystyka najważniejszych banków centralnych na świecie 35
2.4.1. Bank Anglii 35
2.4.2. System Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych 37
2.4.3. Europejski Bank Centralny 39
2.5. Organy Narodowego Banku Polskiego 41

Rozdział 3
Polityka pieniężna 45
3.1. Istota i cele polityki pieniężnej 45
3.2. Instrumenty polityki pieniężnej 47
3.2.1. Stopy procentowe banku centralnego 48
3.2.2. Rezerwa obowiązkowa 49
3.2.3. Operacje depozytowo-kredytowe 51
3.2.4. Operacje otwartego rynku 53
3.2.5. Niestandardowe instrumenty polityki pieniężnej 56
3.3. Mechanizmy transmisji impulsów pieniężnych 57
3.3.1. Transmisja impulsów pieniężnych kanałem stóp procentowych 58
3.3.2. Kredytowy kanał transmisji impulsów pieniężnych 61
3.3.3. Kurs walutowy jako mechanizm transmisji impulsów pieniężnych 62

Rozdział 4
Nadzór nad sektorem bankowym 65
4.1. Istota, cele i funkcje nadzoru bankowego 65
4.2. Modele organizacji nadzoru finansowego 67
4.3. Organizacja nadzoru nad sektorem bankowym w Polsce 73
4.3.1. Nadzór mikroostrożnościowy 73
4.3.1.1. Geneza i cele nadzoru mikroostrożnościowego 73
4.3.1.2. Organizacja i zakres nadzoru mikroostrożnościowego 74
4.3.2. Nadzór makroostrożnościowy 78
4.3.2.1. Istota nadzoru makroostrożnościowego 78
4.3.2.2. Organizacja i instrumenty nadzoru makroostrożnościowego 79
4.4. Integracja nadzoru bankowego na poziomie Unii Europejskiej 85
4.5. Regulacje ostrożnościowe 87

Rozdział 5
System gwarantowania depozytów 91
5.1. Geneza, istota i cele systemu gwarantowania depozytów 91
5.2. Finansowanie działalności gwarancyjnej 95
5.3. Wysokość gwarancji 97

Rozdział 6
Operacje bankowe 99
6.1. Klasyfikacja operacji bankowych 99
6.2. Operacje finansujące działalność banków 100
6.2.1. Depozyty bieżące 101
6.2.1.1. Rachunki rozliczeniowe 102
6.2.1.2. Rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe 102
6.2.1.3. Rachunki oszczędnościowe 102
6.2.2. Depozyty terminowe 103
6.2.2.1. Rachunki lokat terminowych 104
6.2.2.2. Rachunki terminowych lokat oszczędnościowych 104
6.2.3. Lokaty międzybankowe 105
6.2.4. Emisja dłużnych papierów wartościowych 106
6.3. Aktywne operacje bankowe 109
6.3.1. Kredyty i pożyczki 109
6.3.1.1. Kredyty dla przedsiębiorstw 111
6.3.1.2. Kredyty dla gospodarstw domowych 114
6.3.1.3. Procedura kredytowa 118
6.3.2. Finansowanie pośrednie 119
6.4. Bankowe operacje rozliczeniowe 122
6.4.1. Rozliczeniowe operacje gotówkowe 122
6.4.2. Rozliczeniowe operacje bezgotówkowe 124
6.4.2.1. Polecenie przelewu 124
6.4.2.2. Polecenie zapłaty 125
6.4.2.3. Akredytywa dokumentowa 126
6.4.2.4. Inkaso dokumentowe 128
6.4.2.5. Rozliczenia za pomocą kart płatniczych 129
6.5. Międzybankowe operacje rozliczeniowe 132

Rozdział 7
Ryzyko bankowe 137
7.1. Ryzyko kredytowe 138
7.2. Ryzyko płynności 141
7.3. Ryzyko rynkowe 146
7.4. Ryzyko operacyjne 147

Rozdział 8
Nowe technologie w bankowości 153
8.1. Wpływ rozwoju technologii teleinformatycznych na funkcjonowanie banków 153
8.2. Bankowość elektroniczna 157
8.2.1. Formy bankowości elektronicznej 158
8.2.1.1. Bankowość internetowa 158
8.2.1.2. Bankowość mobilna 162
8.2.1.3. Bankowość terminalowa 165
8.2.2. Płatności mobilne 167
8.2.2.1. Płatności mobilne realizowane w bliskiej odległości 169
8.2.2.2. Zdalne płatności mobilne 171
8.2.2.3. Kartowe płatności mobilne 173
8.2.2.4. Niekartowe płatności mobilne 173
8.2.3. Bezpieczeństwo bankowości elektronicznej 174
8.3. Najważniejsze trendy w transformacji technologicznej banków 176

Bibliografia 183
Spis tabel 187
Spis rysunków 188
Spis wykresów 189
O Autorze 191

Dr Mariusz Bołoz
Doktor nauk ekonomicznych w zakresie ekonomii. Stopień naukowy doktora uzyskał w 2016 roku na podstawie pracy pt. „Wpływ nadzoru korporacyjnego na bezpieczeństwo i rentowność banków notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie". Zawodowo związany z Wyższą Szkołą Zarządzania i Bankowości w Krakowie, gdzie jest zatrudniony na stanowisku adiunkta. Autor publikacji naukowych z obszaru bankowości i rynku finansowego. Zainteresowa-nia naukowe to: bankowość, polityka pieniężna, społeczna odpowiedzialność banków, technologie bankowe, metodologia badań naukowych.

Recenzja: dr hab. Piotr Szczypa

Accenture, Accenture Cloud Readiness Report - Banking, 2018.
Borio C., Rediscovering the macroeconomic roots of financial stability policy: journey, challenges and a way forward, BIS Working Papers, 2011.
Borowski K., Historia bankowości inwestycyjnej. Zarys, Difin, Warszawa 2019.
Buchaka G., Matvosb G., Piskorski T., Serud A., Fintech, regulatory arbitrage, and the rise of shadow banks, „Journal of Financial Economics", 2018, No 130/3, s. 453-483.
Bujak B., Nadzór bankowy w Polsce. Dyskusja możliwych rozwiązań, Wydawnictwo edu-Libri, Kraków 2017.
Calvo D., Crisanto J.C., Hohl S., Gutiérrez O.P., Financial Supervisory Architecture: What Has Changed After the Crisis?, Bank for International Settlements, Financial Stability Institute, 2018.
Chmielewski T., Kocięcki A., Łyziak T., Przystupa J., Stanisławska E., Walerych M., Wróbel E., Mechanizm transmisji polityki pieniężnej w Polsce. Stan wiedzy w 2019 roku, „Materiały i Studia", 2020, nr 337.
Dąbrowski T.J., Majchrzak K., Społeczna odpowiedzialność banków w kontekście walutowych kredytów hipotecznych, CeDeWu, Warszawa 2016.
Dębski W., Rynek finansowy i jego mechanizmy, PWN, Warszawa 2014.
Deloitte, Digital Banking Maturity 2020, 2020.
Elliott D.J., Feldberg G., Lehnert A., The History of Cyclical Macroprudential Policy in the United States, FEDS Working Paper, 2013, No. 29, s. 1-74.
EMF, Hypostat 2020, 2021.
Eurostat, Information and Communication Technologies usage in households and by individuals, 2021.
Eurostat, Number of POS terminals - provided by resident PSPs - from Euro area (changing composition), 2021.
FDIC, The First Fifty Years. A History of the FDIC 1933-1983, 1984.
Fedorowicz M., Nadzór makroostrożnościowy w Polsce, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2019.
Fedorowicz M., Nadzór nad rynkiem finansowym Unii Europejskiej, Difin, Warszawa 2013.
Freixas X., Rochet J.C., Mikroekonomia bankowa, CeDeWu, Warszawa 2007.
Gniewek J., Misja i zasady spółdzielcze jako istotne czynniki rozwoju spółdzielczego sektora bankowego w Polsce, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H. 2016, Vol. 50, No. 3, s. 39-48.
Goodhart C., Hartmann P., Llewellyn D.T., Rojas-Suarez L., Weisbrod S., Financial Regulation: Why, How and Where Now?, Routledge, 1998.
Gospodarowicz A. (red.), Bankowość elektroniczna. Istota i innowacje, C.H.Beck, Warszawa 2018.
Grand View Research, Robotic Process Automation Market Size, Share & Trends Analysis Report By Type, By Service, By Application, By Deployment, By Organization, By Region, And Segment Forecasts, 2021-2028, 2022.
Hibbs D.A., Political Parties and Macroeconomic Policy, "American Political Science Review", 1977, No. 71, s. 1467-1487.
Igan D., Moussawi H., Tieman A.F., Zdzienicka A., Dell'Ariccia G., Mauro P., The Long Shadow of the Global Financial Crisis: Public Interventions in the Financial Sector, IMF Working Papers, 2019, No. 19/164.
Iwanicz-Drozdowska M. (red.), Zarządzanie ryzykiem bankowym, Poltext, Warszawa 2017.
Jajuga K., Jajuga T., Inwestycje. Instrumenty finansowe, aktywa niefinansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa, PWN, Warszawa 2012.
Kalecki M., Political Aspects of Full Employment, "Political Quarterly", 1943, No. 14, 322-331.
Kaźmierczak A., Polityka pieniężna w gospodarce otwartej, PWN, Warszawa 2012.
KPMG, PSD2 i Open Banking. Rewolucja czy ewolucja?, 2019.
KPMG, Pulse of Fintech H2 2021 - Global, 2022.
KPMG, The Pulse of Fintech Q4 2017 - Global, 2018.
Kremers J., Schoemaker D., Twin Peaks: Experiences in the Netherlands, Financial Markets Group Special Papers, 2010, No. 196, s. 1-11.
KSF, Nadzór makroostrożnościowy w Polsce - ramy instytucjonalno-funkcjonalne, 2016.
Łasak P., Nadzór nad sektorem bankowym w Polsce w świetle zmian na globalnym rynku finansowym, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019.
Matysek-Jędrych A., Struktura i modele systemu finansowego, „Bank i Kredyt", 2007, Nr 11-12, s. 87-102.
Miklaszewska E., Duże banki w świetle pokryzysowej architektury regulacyjnej [w:] Pyka I. (red.), Cichorska J. (red.), Finanse w niestabilnym otoczeniu - dylematy i wyzwania : bankowość, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Katowice 2012, s. 173-182.
Miklaszewska E., Folwarski M., Kil K., Idzik M., Banki spółdzielcze wobec wyzwań technologicznych w świetle wyników badania ankietowego, „Bezpieczny Bank", nr 3 (72) 2018, s. 87-101.
Miklaszewska E., Kształtowanie globalnej architektury regulacyjnej w okresie pokryzysowym, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego We Wrocławiu, 2011, nr 171, s. 88-95.
NBP, Ocena funkcjonowania polskiego systemu płatniczego w I półroczu 2021 r., 2021.
NBP, Porównanie wybranych elementów polskiego systemu płatniczego z systemami innych krajów Unii Europejskiej za 2019 r., 2020.
NBP, Rozwój systemu finansowego w Polsce w 2019 r., 2020.
NBP, Zwyczaje płatnicze w Polsce w 2020 r. Podstawowe wyniki badania, 2021.
Nordhaus W.D., The Political Business Cycle, "Review of Economic Studies", 1975, No. 42, s. 169-190.
Oręziak L., Finanse Unii Europejskiej, PWN, Warszawa 2009.
Przybylska-Kapuścińska W., Szyszko M. (red.), Współczesna polityka pieniężna. Perspektywa XXI wieku, Difin, Warszawa 2017.
Pyka I., Nocoń A., Ryzyko banków centralnych w warunkach nadzwyczajnej polityki monetarnej, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H. 2017, Vol. 51, No. 6, s. 343-356.
Research and Markets, Global FinTech Market, By Technology, By Service, By Application, By Region, Competition Forecast & Opportunities, 2026, 2021.
S&P Global Market Intelligence, The world's 100 largest banks, 2021.
Scheller H.K., Europejski Bank Centralny. Historia, rola i funkcje, EBC, 2006, s. 44-45.
Statista, Future strategies of banks regarding Fintech companies worldwide 2017, 2017.
Statista, Mobile app usage 2021,2021.
Statista, Robotic process automation (RPA) market size worldwide from 2020 to 2030, 2022.
Stawska J., Stopy procentowe a inwestycje w Polsce i strefie euro, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
Thompson J., Matthews K., Ekonomika bankowości, PWE, Warszawa 2007.
Tobin J., A General Equilibrium Approach To Monetary Theory, "Journal of Money, Credit and Banking", 1969, Vol. 1, No. 1, s. 15-29.
Urban M., Cele nadzoru bankowego w praktyce ustawodawczej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny", 2011, Zeszyt 2, s. 173-193.
Wierzba R., Europejski Bank Centralny, „Bank i Kredyt", 2006, Nr 7, s. 3-31.
ZBP, NetB@nk 1 kwartal 2021.
Zdanowicz B., Podstawowe dylematy i kryteria wyboru formuły systemu gwarantowania depozytów w świetle teorii i doświadczeń międzynarodowych, „Bezpieczny Bank", 2007, Nr 1 (34), s. 39-48.