Podatki bankowe i instrumenty regulacyjne - przegląd rozwiązań w krajach Unii Europejskiej

Wstęp 7

Rozdział 1
Dodatkowe daniny publiczne obciążające sektor finansowy 11
1.1. Podatki versus instrumenty regulacyjne - przegląd badań 11
1.2. Typologia dodatkowych danin publicznych obciążających sektor finansowy 13
1.3. Ocena typów dodatkowego opodatkowania sektora finansowego w świetle teorii optymalnego opodatkowania 15
1.4. Ocena konstrukcji dodatkowych danin publicznych obciążających sektor finansowy 24

Rozdział 2
Podatki bankowe w krajach UE 37
2.1. Austria 37
2.2. Finlandia 42
2.3. Francja 46
2.4. Holandia 52
2.5. Łotwa 57
2.6. Polska 62
2.7. Portugalia 68
2.8. Rumunia 73
2.9. Słowenia 76
2.10. Węgry 80
2.11. Wielka Brytania 87

Rozdział 3
Opłaty stabilizacyjne zasilające fundusze specjalnego przeznaczenia 95
3.1. Belgia 95
3.2. Cypr 101
3.3. Niemcy 104
3.4. Rumunia 110
3.5. Słowacja 114
3.6. Szwecja 118

Rozdział 4
Podatek od transakcji finansowych w krajach UE 125
4.1. Francja 125
4.2. Węgry 129
4.3. Włochy 134
4.4. Pozostałe krajowe rozwiązania podatkowe obciążające transakcje finansowe 140
4.5. Wspólnotowy podatek od transakcji finansowych w UE 145

Rozdział 5
Regulacje ostrożnościowe w sektorze bankowym UE i ich ewolucja 153
5.1. Wpływ kryzysu na zwiększenie poziomu regulacji w sektorze bankowym w UE 153
5.2. Unia bankowa jako jeden z najważniejszych projektów antykryzysowych 156
5.2.1. Idea unii bankowej 156
5.2.2. Jednolity mechanizm nadzorczy 158
5.2.3. Jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji 160

Zakończenie 163
Bibliografia 167
Spis rysunków 175
Spis tabel 179
Aneks 183

Recenzja: dr hab. Helena Żukowska, prof. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II

Accace, Tax Guideline for Slovakia 2019.

Allen & Overy, Global Tax practice. Financial Transaction Tax. Sending shock waves through global financial services, March 2013.

Baker D., The Benefit of a Financial Transactions Tax, Center for Economic and Policy Research, December 2008.

Balazs B., Varga E., Hungarian Financial Transaction Tax, Ryan Tax Services Hungary, 4 February 2015.

Baumann A., Gatterer M., Far-Reaching Changes in Austria Stemming from the Budget Accompanying Act 2011, European Taxation”, Vol. 51, No. 5, April 2011.

Borowski J., Jaworski K., Tymoczko D., Wpływ podatku bankowego w Polsce na kredyt dla sektora niefinansowego, “Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, nr 287, 2016.

Buch C., Hilberg B., Tonzer L., Taxing Banks: An Evaluation of the German Bank Levy, Bundesbank Discussion Paper No. 38/2014.

Bundesbank, Glossary, https://www.bundesbank.de/en/homepage/glossary (dostęp: 06.01.2020).

Bundesministerium der Finanzen, https://www.bundesfinanzministerium.de (dostęp: 06.01.2020).

Campbell J., Froot K., International experiences with securities transaction taxes, NBER Working Paper No. 4587, December 1993.

Capelle-Blancard G., Havrylchyk O., The Impact of the French Securities Transaction Tax on Market Liquidity and Volatility, RIETI Discussion Paper Series 14-E_007, January 2014.

Capelle-Blancard G., Havrylchyk O., Incidence of bank levy and bank market power, CEPII Working Paper, 2013.

Ceriani V., Manestra S., Ricotti G., Sanelli A., Zangari E., The tax system and the financial crisis, Occasional Paper 85. Rome, Banca d’Italia, 2011.

Chaudhry S.M., Mullineux A., Agarwal N., Balancing the regulation and taxation of banking, “International Review of Financial Analysis”, 2015.

Cieślukowski M., Europejski podatek od transakcji finansowych w świetle teorii optymalnego opodatkowania, [w:] Studia z zakresu finansów i polityki podatkowej, „Zeszyty Naukowe nr 232/2012”, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Poznań 2012.

Ciżkowicz P., Opala P., Rzońca A., Rola systemu podatkowego przed, w trakcie i po kryzysie finansowym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, Rok LXXIV, Zeszyt 1/2012.

Claessens S., Keen M., Pazarbasioglu C., Financial Sector Taxation. The IMF’s Report to the G-20 and Background Material, IMF 2010.

Coelho M., Dodging Robin Hood: Responses to France and Italy’s Financial Transaction Taxes, July 17, 2014.

Crockett A., Marrying the micro- and macro-prudential dimensions of financial stability. Report. Basel: Bank for International Settlements, 2000.

Dec P., Masiukiewicz P., Podatek bankowy, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2013.

Direction Générale Des Finances Publiques, Extrait du Bulletin Officiel des Finances Publiques-Impôts, TFP - Taxe de risque systémique des banques, 03.02.2016.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz z nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, Dz. Urz. UE nr L 176.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/49/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie systemów gwarancji depozytów, Dz. Urz. UE nr L 173.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiająca ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, Dz. Urz. UE nr L 173.

Dziemianowicz R.I., Efektywność systemu opodatkowania rolnictwa, Białystok 2007.

European Central Bank Banking Supervision, Banking union, https://www.bankingsupervision.europa.eu (dostęp: 19.11.2019).

European Central Bank Banking Supervision, Single Supervisory Mechanism, https://www.bankingsupervision.europa.eu (dostęp: 19.11.2019).

European Central Bank, Opinion of the European Central Bank of 10 May 2019 on the tax on banks’ financial assets and the interest rate benchmark for consumer credit agreements (CON/2019/18).

European Central Bank, Opinion of the European Central Bank of 23 August 2011 on a special levy on financial institutions operating in Slovakia (CON/2011/66).

European Commission, „Taxes in Europe” database (dostęp: 06.01.2020).

European Commission, Commission Staff Working Paper. Impact assessment. Accompanying the document Proposal for a Council Directive on a common system of financial transaction tax and amending Directive 2008/7/EC, Brussels, 28.09.2011. SEC(2011) 1102 final, Vol. 9.

European Commission, Financial sector taxation. Taxation Papers, 25, Brussels, Directorate General Taxation and Customs Union, 2010.

European Commission, Financial Transaction Tax: Making the financial sector pay its fair share, Press release 28 September 2011, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_11_1085 (dostęp: 25.11.2019).

European Commission, Taxation and Customs Union (dostęp: 06.01.2020).

European Commission, Taxation papers. Financial sector taxation, Working Paper No. 25, 2010.

European Commission, Taxation Trends in the European Union. Data for the EU Member States, Iceland and Norway, May 2019.

European Parliament, Deeper and fairer internal market with a strengthened industrial base / taxation. Financial transaction tax, http://www.europarl.europa.eu/legislative-train/theme-deeper-and-fairer-internal-market-with-a-strengthened-industrial-base-taxation/file-financial-transaction-tax (dostęp: 25.11.2019).

European Parliament, Legislative resolution of 3 July 2013 on the proposal for a Council directive implementing enhanced cooperation in the area of financial transaction tax, 2013/0045(CNS).

Eurostat Statistical Book, Taxation trends in the European Union. Data for the EU Member States, Iceland and Norway,2014.

Famulska T., Oddziaływanie systemu podatkowego na rynek finansowy, “Prace naukowe”, Katowice 1998.

Federal Agency for Financial Market Stabilisation (Bundesanstalt für Finanzmarktstabilisierung) http://www.fmsa.de/en/fmsa/restructuring-fund/bank-levy/index.html.

Finance Act 2011, Chapter 11, Part 5, Bank Levy (Schedule 19).

French Tax Code, art. 235 TER ZD, 235 ZD BIS and 235 TER ZD TER; Annexe III to the French Tax Code, Art. 58 Q, 58 R and 58 S, http://www.impots.gouv.fr/portal/deploiement/p1/fichedescriptive_7432/fichedescriptive_7432.pdf (dostęp: 25.11.2019).

German Bank Levy. Federal Government Issues Restructuring Fund Regulation, Alert Memo, March 3, 2011.

Głuchowski J., Polskie prawo podatkowe, LexisNexis, Warszawa, 2006.

Gomułowicz A., Zasada sprawiedliwości podatkowej a prawodawstwo podatkowe, [w:] W kręgu prawa podatkowego i finansów publicznych. Księga dedykowana profesorowi Cezaremu Kosikowskiemu w 40-lecie pracy dydaktycznej, (red.) H. Dzwonkowski, J. Głuchowski, A. Pomorska, J. Szołno-Koguc, Lublin 2005.

Gomułowicz A., Zasady podatkowe wczoraj i dziś, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa, 2001.

Government Bill, 2009/10:30 – Stability fee, Sweden, 8 October 2009.

Government Offices of Sweden, http://www.government.se/legal-documents/2010/06/20091030/ (dostęp: 25.11.2019).

Grądalski F., Wstęp do teorii opodatkowania, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2004.

Grądalski F., System podatkowy w świetle teorii optymalnego opodatkowania, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 2006.

Gropp R., Taxes, Banks, and Financial Stability, [w:] R. de Mooij, G. Nicodeme, Taxation and Regulation of the Financial Sector, Massachusetts Institute of Technology, 2014.

Hillman A.L., Public Finance and Public Policy. Responsibilities and Limitations of Government, Cambridge University Press, 2009.

HM Government, The Coalition: our programme for government, May 2010.

HM Revenue & Customs, Policy paper. Bank Levy: changes to the scope and administration, Published 13 September 2017.

HM Treasury, Bank Levy: a consultation, July 2010.

HM Treasury, Budget 2015, July 2015.

Honohan P., Yoder S., Financial Transaction Tax: Panacea, Threat, or Damp Squib?, World Bank Research Observer, 2011, Vol. 26, Issue 1.

Hryckiewicz A., Mielus P., Puławska K., Snarska M., Does a Bank Levy Increase Frictions on the Interbank Market?, Working Paper 2018-033, Warsaw School of Economics, Collegium of Economic Analysis, 2018.

International Monetary Fund, A Fair and Substantial Contribution by the Financial Sector, IMF Final Report For the G-20, June 2010.

Iwanicz-Drozdowska M., Europejska sieć bezpieczeństwa finansowego. Rozwiązania pokryzysowe, Studia BAS, Nr 1(53) 2018.

Iwanicz-Drozdowska M., Jaworski W.L., Szelągowska A., Zawadzka Z., Bankowość. Instytucje, operacje, zarządzanie, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2017.

Juszczyk S., Snarski P., Przegląd potencjalnych podatków i opłat nakładanych na banki w obliczu globalnego kryzysu gospodarczego, „Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej” No. 93.

Kavelaars P., Netherlands Bank Tax Introduced, „European Taxation” Vol. 52, No. 8, July 2012.

Keen M., Rethinking the taxation of the financial sector, CESifo Economic Studies, 57(1)/2011.

Komisja Europejska, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Opodatkowanie sektora finansowego, KOM(2010) 549, Bruksela 07.10.2010.

Komisja Europejska, Taxation of the financial sector, https://ec.europa.eu/taxation_customs/taxation-financial-sector_en (dostęp: 25.11.2019).

Kurkliński L., Lepczyński B. (red. nauk.), Polityka państwa wobec sektora bankowego w Polsce. Konsekwencje sektorowe i makroekonomiczne, ALTERUM Ośrodek Badań i Analiz Systemu Finansowego, Warszawa 2019.

Law n.º 55-A/2010 (31/12/2010) - Budget Law 2011.

Leading Group on Innovative Financing for Development, Globalizing Solidarity: The Case for Financial Levies, Report of the Committee of Experts to the Taskforce on International Financial Transaction and Development, Paryż 2010, http://www.leadinggroup.org/article668.html (dostęp: 20.04.2013).

Litwińczuk H., Prawo podatkowe przedsiębiorców, Dom Wydawniczy ABC, Gdynia, 2006.

Magyar Posta, https://www.posta.hu/about_magyar_posta/general_introduction (dostęp: 06.01.2020).

Marcinkowska M., Dodatkowe podatki i opłaty od banków - potrzeby praktyki i dylematy teorii finansów, [w:] Prace Naukowe UE we Wrocławiu nr 170 Finanse – nowe wyzwania teorii i praktyki. Problemy wiodące, K. Jajuga (red.), Wrocław 2011.

Martysz C. , Bartlewski B., Podatek bankowy – koncepcja europejska i studium przypadków wybranych krajów UE, „Studia BAS”, Nr 1(53), 2018.

Masciandaro D., Passarelli F., Systemic Risk: Taxation or Regulation?, ”Journal of Banking and Finance”, 37(2)/2012.

Masciandaro D., Passarelli F.,The financial transaction tax: A political economy view, ”Inter Economics”, 47(2)/2012.

Matheson T., Taxing Financial Transaction: Issues and Evidence, International Monetary Fund Working Paper, Fiscal Affairs Department, March 2011.

Mian A., Sufi A., House of debt: How they (and you) caused the great recession, and how we can prevent it from happening again, University of Chicago Press, Chicago 2014.

Mirrlees J.A., An Exploration in the Theory of Optimum Income Taxation, „Review of Economic Studies” 1971, Vol. 38, No. 2.

Nikolich-Bor H., Hungarian Financial Transaction Tax, 4.12.2013.

Office for Budget Responsibility, Economic and fiscal outlook, March 2011.

Osvát K., Osvát S., Bank tax in Hungary. Quick analysis on a debate pioneering step. The idea is not popular Down Under, ANU Centre for European Studies. Working Paper Series, Vol. 1 No. 2 (September 2010).

Owsiak S., Finanse publiczne. Współczesne ujęcie, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2017.

Pasternak-Malicka M., Zasady podatkowe Adama Smitha jako postulaty sprzyjające przestrzeganiu prawa podatkowego, „Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia”, 2018, nr 3 (93).

Pawłowska M., Konkurencja w sektorze bankowym. Teoria i wyniki empiryczne, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2014.

Pollin R., Baker D., Schaberg M., Securities Transaction Taxes for U.S. Financial Markets, Amherst: Political Economy Research Institute, University of Massachusetts, Working Paper 20/2001.

Pomorski P., Celowość i efektywność preferencji podatkowych dla instytucji finansowych, [w:] Kucia-Guściora B., Munnich M., Zdunek A., Zieliński R. (red.), Stanowienie i stosowanie prawa podatkowego w Polsce. Ocena i kierunki zmian, Lublin 2016.

PWC, Italian FTT – Latest developments, 8 April 2013, PWC, The latest Italian FTT guidance – clarity at last? Don’t hold your breath…, 23 August 2013.

PWC, Italian FTT – the draft. Decree: do we now have all the answers? 8 February 2013.

PWC, Financial transaction tax: The impact and arguments. A literature review, 21 November 2013.

PWC, Financial Transaction Taxes. Basic Materials on the Italian, the French and the European Model of a Financial Transaction Tax, 07.01.2014.

PWC, French financial transaction tax on equity securities. Latest development and practical implications for the market, 14 August 2012.

PWC, Global Financial Services. French Bank Tax, Tax News Flash, October 2010.

PWC, New tax on financial transaction, „Tax & Legal Alert”, Hungary, Issue 492, 27 July 2012.

PWC, Proposed bank levies – update, May 2013.

Rabatinová M., Kušnírová J., The bank levies in Slovakia and in other EU countries, Bankov é odvody v SR a v EÚ 4.1., 2015.

Reinhart C.M., Rogoff K.S., Banking crises: An equal opportunity menace, Journal of Banking & Finance 37, 2013.

Republic of Slovenia, State Tax Portal, https://edavki.durs.si/ (dostęp: 06.01.2020).

Riksgälden Swedish National Debt Office, Funding crisis management, https://www.riksgalden.se/en/our-operations/financial-stability/how-crisis-management-is-financed/ (dostęp 06.01.2020).

Rötting M., The German Bank Restructuring Act, NBR Conference on Key Aspects of Bank Resolution, Bucharest, 1 November 2013.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, Dz. Urz. UE nr L 176.

Saeima (The Parliament of the Republic of Latvia), Finanšu stabilitātes nodevas likums, 30.12.2010.

Schmidt R., The Currency Transaction Tax: Rate and Revenue Estimates, Ottawa, North-South Institute, 2007.

Schulmeister S., Schratzenstaller M., Picek O., A General Financial Transaction Tax: Motives, Revenues, Feasibility and Effects, Oesterreichisches Institut fuer Wirtschaforschung Working Paper, Vienna 2009.

Seely A., Taxation of banking, Briefing Paper Number 05251, September 2015.

Shaviro D., The 2008 financial crisis: Implications for income tax reform, Technical Report 09-35, New York, NYU Law and Economics Research Paper 2011.

Single Resolution Board, https://srb.europa.eu (dostęp: 19.11.2019).

Smaga P., Kerlin J., Europejski System Gwarantowania Depozytów jako trzeci filar unii bankowej [w:] Karmańska A. Ostaszewski J., Przełamywanie dysonansów poznawczych jako czynnik stymulowania rozwoju nauk o finansach, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2016.

Spratt S., A Sterling Solution: Implementing a Stamp Duty on Sterling to Finance International Development, Stump Out Poverty, London 2006.

Šramko F., The impact of Securities Transaction Tax on market quality: Evidence from France and Italy, International Journal of Economic Sciences, Vol. IV(3), 2015.

Stiglitz J.E., Ekonomia sektora publicznego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.

Swedish National Audit Office, The Stabilisation Fund – Does it live up to its name?, RiR 2011:26, 10 October 2011.

Szołno-Koguc J., Twarowska M., Evaluation of the financial transaction tax in the light of the optimal taxation theory, International Scientific Conference on Management, Knowledge and Learning Joint International Conference 2015 “Managing Intellectual Capital and Innovation for Sustainable and Inclusive Society”.

Szołno-Koguc J., Twarowska M., Taxation of the financial sector in the European Union – an attempt to find the best solution, „Journal of Economics and Management”, 2014, Vol. 18.

The Association française des marchés financiers (AMAFI), French Financial Transaction Tax. FFTT Guidelines, 10 January 2019.

The Basel Committee on Banking Supervision, https://www.bis.org/bcbs/ (dostęp: 19.11.2019).

The de Larosière Group, The High-Level Group on Financial Supervision in Europe, Report, Brussels, 25 February 2009.

Twarowska-Ratajczak M., Tax planning in bank tax – analysis of the use of treasury bonds, W. Tarczyński, K. Nermend (red.), Effective Investments on Capital Markets, 2019.

Umlauf S., Transaction taxes and the behawior of the Swedish stock market, “Journal of Financial Economics”, 1993.

Ustawa z dnia 15 stycznia 2016 r. o podatku od niektórych instytucji finansowych (Dz. U. 2016 poz. 68).

Weder di Mauro B., Quantitative Impact of Taxing or Regulating Systemic Risk, [w:] Claessens S.,Keen M., Pazarbasioglu C. (red.), Financial Sector Taxation. The IMF’s Report to the G-20 and Background Material, IMF 2010.

Węcławski J., Regulations of the Bank Sector in the EU in Response to the Financial Crisis, „Financial Space” No. 1(9), 2013.

Węcławski J., Unia bankowa jako element europejskiej sieci bezpieczeństwa finansowego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio H”, Vol. XLIX, z. 2, 2015.

Węgry wprowadzają podatek od transakcji finansowych, 09.05.2012, http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/Wydarzenia/wegry-wprowadzaja-podatek-od-transakcji-finansowych,26863,1 (29.11.2015).

Zaleska M., Zintegrowane ramy finansowe – koncepcja i wyzwania, [w:] Zaleska M. (red. nauk.), Europejska Unia Bankowa, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2015.

Zygierewicz M., Regulacje ostrożnościowe krajowe oraz sposób implementacji przepisów unijnych do polskiego systemu prawnego w zakresie regulacji ostrożnościowych, [w:] L. Kurkliński, B. Lepczyński (red. nauk.), Polityka państwa wobec sektora bankowego w Polsce. Konsekwencje sektorowe i makroekonomiczne, ALTERUM Ośrodek Badań i Analiz Systemu Finansowego, Warszawa 2019.

Żukowska H., Skibińska-Fabrowska I., Instytucjonalne aspekty budowania stabilności finansowej w Polsce, Wydawnictwo KUL, Lublin 2018.