Fundusze poręczeniowe i pożyczkowe w finansowym wspieraniu sektora mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce

Wprowadzenie - Alfred Janc, Krzysztof Waliszewski 7

Rozdział 1
Miejsce i rola funduszy poręczeniowych i pożyczkowych w gospodarce jako instytucji mikrofinansowych (w skali mikro-, mezo- i ma­kroekonomicznej) - Krzysztof Waliszewski 9
1.1. Fundusze poręczeniowe i pożyczkowe jako instytucje mikrofinansowe 10
1.2. Fundusze poręczeniowe i pożyczkowe jako parabanki 13
1.3. Fundusze poręczeniowe i pożyczkowe jako niekomercyjne instytucje otoczenia biznesu z sektora MMŚP 14
1.4. Fundusze poręczeniowe i pożyczkowe jako instytucje wspierające rozwój lokalny i regionalny 16
1.5. Rola funduszy poręczeniowych i pożyczkowych w Polsce na tle międzynarodowym 23
1.6. Wyzwania stojące przed sektorem funduszy poręczeniowych i pożyczkowych w Polsce 28
Bibliografia 33

Rozdział 2
Ewolucja i stan obecny funduszy poręczeniowych i pożyczkowych jako źródeł finansowego wsparcia sektora MŚP w Polsce - Paweł Mi­kołajczak 37
2.1. Pojęcie i przyczyny luki kapitałowej w sektorze małych i średnich firm 38
2.2. Geneza powstania funduszy poręczeniowych i pożyczkowych w Polsce 42
2.3. Stan obecny oraz zmiany wyposażenia kapitałowego funduszy poręczeniowych i pożyczkowych w Polsce 47
2.4. Analiza porównawcza zmian poziomu wyposażenia kapitałowego funduszy pożyczkowych i poręczeniowych w Polsce 53
2.5. Działalność funduszy poręczeniowych i pożyczkowych w finansowaniu sektora MŚP 55
Bibliografia 62

Rozdział 3
Rola Banku Gospodarstwa Krajowego w systemie funduszy poręczeniowych w Polsce - Halina Wiśniewska 65
3.1. Podstawy prawne działalności BGK na rynku poręczeniowym 66
3.1.1. Ustawa z dnia 8 maja 1997 roku o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (Dz.U. z 2012 r. poz. 657 z późn. zm.) 66
3.1.2. Ustawa o BGK oraz Statut BGK 67
3.1.3. Programy rządowe 68
3.1.4. Umowy z ministrem finansów 70
3.1.5. Rating BGK 70
3.2. Współpraca BGK z funduszami poręczeniowymi 71
3.2.1. BGK jako udziałowiec funduszy poręczeniowych 71
3.2.2. Wspieranie funduszy w zakresie wdrażania jednolitych standardów działalności 73
3.2.2.1. Metodologia oceny ryzyka 74
3.2.2.2. Gospodarowanie środkami i zasady tworzenia rezerw 74
3.2.3. OSWUP 75
3.2.4. Reporęczenia 77
3.2.5. Wspólna oferta BGK i funduszy poręczeniowych - PLD PLUS 77
3.3. Bezpośrednia działalność poręczeniowa BGK na rynku MŚP 78
3.3.1. Oferta poręczeniowo-gwarancyjna na rachunek własny banku 79
3.3.1.1. Poręczenia i gwarancje indywidualne 80
3.3.1.2. Poręczenia portfelowe 81
3.3.2. Program gwarancji de minimis 83
3.3.3. Poręczenia w ramach inicjatywy JEREMIE 85
Bibliografia 88

Rozdział 4
Uwarunkowania formalnoprawne dotyczące korzystania z funduszy poręczeniowych i pożyczkowych w Polsce - Łukasz Walczyna 89
4.1. Przesłanki uzyskania finansowania 91
4.2. Procedura ubiegania się o wsparcie ze środków funduszy pożyczkowych i poręczeniowych 97
4.2.1. Procedura aplikacyjna w przypadku funduszy poręczeniowych 99
4.2.2. Procedura aplikacyjna w przypadku funduszy pożyczkowych 103
4.3. Zabezpieczenia transakcji pożyczkowych i poręczeniowych oraz podstawowe obowiązki klientów funduszy 105
4.4. Postępowanie w przypadku naruszenia postanowień umowy 107
Bibliografia 113

Rozdział 5
Praktyczne aspekty funkcjonowania funduszy poręczeniowych w Polsce na przykładzie Poznańskiego Funduszu Poręczeń Kredyto­wych - Krzysztof Dylikowski 115
5.1. Istota funduszy poręczeniowych 116
5.2. Historia Poznańskiego Funduszu Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o. 119
5.3. Odbiorcy poręczeń funduszy poręczeniowych 122
5.4. Produkty kredytowe wymagające zabezpieczenia poręczeniem 124
5.5. Oczekiwania banków wobec funduszy poręczeniowych 125
5.6. Oczekiwania przedsiębiorców wobec funduszy poręczeniowych 128
5.7. Różnice między poręczeniem indywidualnym i portfelowym 130
5.8. Termin wypłaty poręczenia 131
5.9. Biznesowe aspekty działalności funduszy poręczeniowych 136
5.10. Maksymalne zaangażowanie funduszu - kwestia bezpiecznego mnożnika 137
Bibliografia 144

Rozdział 6
Fundusze poręczeniowe i pożyczkowe w Polsce i ich miejsce w inicjatywie JEREMIE i innych europejskich inicjatywach poręczeniowo-pożyczkowych - Alfred Janc 145
6.1. Tradycja i novum w pośrednictwie finansowym i finansowaniu mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw 146
6.2. Sens i treść ogólnowspólnotowego instrumentarium w obszarze funduszy strukturalnych 149
6.3. Inicjatywa JEREMIE - geneza i założenia 151
6.4. Znaczenie innych inicjatyw 156
Bibliografia 159

Zakończenie - Alfred Janc, Krzysztof Waliszewski 161
Aneks - zestawienie funduszy poręczeniowych i pożyczkowych w Polsce 163

Krzysztof Dylikowski
Absolwent studiów magisterskich na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, praktyka w bankowej działalności kredytowej, a następnie windykacyjnej w największych polskich bankach od roku 1997. Od 2003 roku do chwili obecnej prezes Poznańskiego Funduszu Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o. W latach 2009-2011 członek zarządu Krajowego Stowarzyszenia Funduszy Poręczeniowych. Uczestnik w latach 2010-2012 serii wyjazdów studyjnych wspólnie z Ministerstwem Gospodarki i Ministerstwem Rozwoju Regionalnego mających na celu wdrożenie w Polsce najlepszych praktyk stosowanych w innych europejskich systemach poręczeniowych. Kierowany przez niego Poznański Fundusz Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o. zakończył z sukcesem proces aplikacji
o dokapitalizowanie środkami unijnymi w latach 2005-2008, a w latach 2010-2013 trzy kolejne edycje Inicjatywy JEREMIE w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Od lat PFPK Sp. z o.o. jest też klasyfikowany jako jeden z najbardziej dynamicznych, innowacyjnych, a zarazem bezpiecznych w swojej działalności poręczeniowej funduszy w Polsce. Zainteresowania: zastosowanie inżynierii finansowej w programach wspierania rozwoju przedsiębiorczości. Od roku 2005 promuje wśród regulatorów polskiego systemu poręczeniowego ideę, że dla stworzenia realnego i efektywnego Systemu Poręczeniowego w Polsce konieczne jest zbudowanie bezpiecznych i tanich instrumentów reporęczeniowych.

Alfred Janc
Prof. dr hab. nauk ekonomicznych, Kierownik Katedry Bankowości Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, autor, współautor i redaktor ponad 200 publikacji z obszaru polityki gospodarczej, finansów i bankowości, w tym z Krzysztofem Waliszewskim Finansowanie małych i średnich przedsiębiorstw w okresie zagrożenia kryzysem, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2012, Bankowość a kryzys na rynkach finansowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2010; Stabilizowanie sektora bankowego
w okresie kryzysu, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2010; Problemy polskiego systemu bankowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2008; Bank i jego miejsce w pośrednictwie finansowym okresu transformacji (bilans zamknięcia okresu przedakcesyjnego
w państwach Europy Środkowej i Wschodniej, Twigger, Warszawa 2004; promotor
i recenzent wielu prac licencjackich, magisterskich i doktorskich (wypromował 18 doktorów). W latach 1991-1996 doradca prezesa WBK S.A., w latach 1999-2007 członek i przewodniczący Komitetu Koordynacyjnego ds. Standardów Kwalifikacyjnych w Bankowości Polskiej utworzonego przez Związek Banków Polskich, od czerwca do grudnia 2007 r. Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego i członek Komisji Nadzoru Bankowego, w latach 2007-2010 doradca prezesa NBP, w latach 2007-2009 członek Rady Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, od 2007 r. członek Rady Arbitra Bankowego przy Związku Banków Polskich i członek Komitetu Nauk o Finansach Polskiej Akademii Nauk, od 2010 r. pracownik Instytutu Ekonomicznego Narodowego Banku Polskiego, gdzie odpowiada za periodyk Materiały i Studia, w latach 2010-2012 Prezes Zarządu Unii Gospodarczej Samorządowych Funduszy Pożyczkowych - Samorządowa Polska S.A., od 2011 r. członek Rady Nadzorczej Credit Agricole Bank Polska S.A., od 2012 r. członek Rady Programowej Unii Gospodarczej Samorządowych Funduszy Pożyczkowych - Samorządowa Polska S.A. Jest uczestnikiem projektu unijnego FESSUD (Financialisation, Economy, Society and Sustainable Development), poświęconego badaniu natury związków finansyzacji z trwałością systemu finansowego, rozwojem ekonomiczno-społecznym i środowiskiem. Projekt jest realizowany w ramach 7 PR UE i należy do pięciu największych w historii UE projektów badawczych w zakresie nauk społeczno-ekonomicznych i humanistycznych.

Paweł Mikołajczak
Doktor nauk ekonomicznych Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Specjalizuje się w doradztwie finansowym i inwestycyjnym dla przedsiębiorstw. Ekspert w dziedzinie funduszy europejskich dla sektora MŚP. Jest przedsiębiorcą oraz adiunktem w Katedrze Bankowości UE w Poznaniu. Zasiadał w radach nadzorczych spółek akcyjnych. Członek Polskiego Stowarzyszenia Finansów i Bankowości, Prezes zarządu H-Glass Polska sp. z o.o. Autor polsko-angielskiej książki Podstawy mikroekonomii. Basics of microeconomics oraz licznych publikacji poświęconych tematyce finansowania działalności inwestycyjnej przedsiębiorstw
w Polsce, m.in. Wpływ funduszy Unii Europejskiej na zmiany w sposobie działania małych i średnich przedsiębiorstw w Wielkopolsce, Ekonomia Economics
4 (21) /2012 - Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, 2012, Parabankowe aspekty działalności funduszy poręczeniowych i pożyczkowyc, w: red. Grzegorz Kotliński, Krzysztof Waliszewski., Instytucje parabankowe na rynku usług bankowych
w Polsce, Warszawa, CeDeWu, 2012, Financing of SME using non-recourse factoring - legal, economic and tax aspects, MANAGEMENT 2013 nr 1, University of Zielona Góra, Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce a źródła ich finansowania. Współczesne dylematy, [współautor: W. Czternasty], w: red. nauk. A. Grzelak,
K. Pająk, Nowe trendy w metodologii nauk ekonomicznych i możliwości ich zastosowania w procesie kształcenia studentów, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2010; Niekonwencjonalne" fundusze kapitałowe w pobudzaniu rozwoju małych innowacyjnych firm, [współautor: W. Czternasty], w: red. nauk. J. Stankiewicz, Wiedza - innowacyjność - zmiana, Wydawnictwo Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2008; Oddziaływanie funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na rozwój działalności eksportowej małych i średnich przedsiębiorstw
w Wielkopolsce, [współautor: W. Czternasty], w: red. nauk. J. Stankiewicz, Problemy zarządzania strategicznego wobec przemian w otoczeniu współczesnych przedsiębiorstw, Uniwersytet Zielonogórski 2010; Fundusze Unii Europejskiej w budowaniu pozycji konkurencyjnej małych i średnich przedsiębiorstw, [współautor: W. Czternasty], Gospodarka Polski po akcesji do Unii Europejskiej. Wymiar ekonomiczno-społeczny, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, 2011.

Łukasz Walczyna
Absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego oraz bankowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Specjalista
z zakresu Funduszy Strukturalnych, pomocy publicznej oraz instrumentów inżynierii finansowej. Od lat zajmuje się wdrażaniem instrumentów wsparcia przedsiębiorczości przy wykorzystaniu instrumentów zwrotnych oraz tworzeniem i implementacją mechanizmów inicjatyw JESSICA i JEREMIE w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych. Współpracuje z Komisją Europejską, Ministerstwem Rozwoju Regionalnego oraz instytucjami wdrażającymi obie inicjatywy, m.in.
z funduszami pożyczkowymi i poręczeniowymi. Posiada wiedzę w zakresie rynku finansowego, sposobów finansowania inwestycji oraz doświadczenie w konstruowaniu umów i sporządzaniu opinii z zakresu prawa cywilnego i gospodarczego.

Krzysztof Waliszewski
Doktor nauk ekonomicznych - w 2008 r. obronił pracę doktorską Związki kapitałowe banków i pośredników kredytowych na tle rozwoju rynku consumer finance w Polsce, adiunkt w Katedrze Bankowości Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, specjalizuje się w tematyce pośrednictwa finansowego, doradztwa finansowego, pośrednictwa kredytowego. W swoim dorobku posiada ponad 80 publikacji o tematyce finansowo-bankowej (w tym na temat rynku consumer finance, doradztwa kredytowego, pośrednictwa kredytowego, kart kredytowych kupieckich private label) i związanej z finansowaniem nieruchomości, publikowanych m.in.
w Gazecie Bankowej, miesięczniku Bank, Gazecie Inwestycyjnej Inwestor, Gazecie Finansowej oraz w wydawnictwach naukowych z Wrocławia, Katowic, Gdańska, Poznania, Warszawy. Autor 2 książek Doradztwo finansowe w Polsce, CeDeWu, Warszawa 2010 i Pośrednictwo kredytowe w Polsce, CeDeWu, Warszawa 2010 oraz współredaktor 2 monografii: z Alfredem Jancem monografii Ryzyko w działalności gospodarczej: finansowanie małych i średnich przedsiębiorstw w okresie zagrożenia kryzysem, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2012 oraz z Grzegorzem Kotlińskim monografii Instytucje parabankowe na rynku usług bankowych w Polsce, CeDeWu, Warszawa 2012. Przez kilka lat związany ze spółką deweloperską jako analityk finansowy, dyrektor finansowy i wiceprezes zarządu. Prowadzi własną działalność gospodarczą zajmując się obrotem nieruchomościami, głównie inwestycyjnymi, doradztwem kredytowym dla klientów indywidualnych i w zakresie kredytów deweloperskich. Licencjonowany pośrednik w obrocie nieruchomościami i doradca rynku nieruchomości.

Hanna Wiśniewska
Dyrektor Centrum Poręczeń i Gwarancji Banku Gospodarstwa Krajowego.
W wyniku wieloletniej pracy w bankach komercyjnych na stanowiskach menadżerskich zdobyła doświadczenie w zarządzaniu, sprzedaży i kreowaniu nowych produktów bankowych dla MŚP oraz optymalizacji procedur obsługi tych klientów, szczególnie w zakresie finansowania ich działalności. Uczestniczyła aktywnie
w przygotowaniu rozwiązań legislacyjnych dotyczących rozwoju systemu poręczeń i gwarancji kredytowych dla polskich przedsiębiorstw. Kierowała przygotowaniem i odpowiada za wdrożenie rządowego programu gwarancji de minimis realizowanego przez BGK. Nadzoruje współpracę BGK z funduszami poręczeniowymi, w których na podstawie ustawy Bank BGK jest udziałowcem. Odpowiada za wdrażanie standardów ich działalności operacyjnej oraz relacje z lokalnymi władzami samorządowymi, będącymi współwłaścicielami funduszy. Jest ekspertem w zakresie programów finansowanych ze środków Unii Europejskiej, nakierowanych na wspieranie i rozwój przedsiębiorczości. W czerwcu 2013 r. została powołana na dwuletnią kadencję do zarządu Europejskiego Stowarzyszenia Funduszy Poręczeniowych (AECM), do którego należy BGK, podejmując się nadzoru nad sprawami związanymi z publicznymi systemami poręczeniowymi oraz nad tematyką nowych produktów w ofercie organizacji poręczeniowych.

„Rekomendacja dotycząca zasad współpracy pomiędzy bankami, a funduszami poręczeniowymi na rynku polskim" wydana przez Zarząd Związku Banków Polskich.
ACMA (Europejskie Stowarzyszenie Funduszy Gwarancji Wzajemnych), 20 years of facilitating growth, August 2012.
Adamek J., Idea mikrofinansów - uwagi krytyczne, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, nr 2/2013.
Alińska A. (red.), Rynek funduszy pożyczkowych w Polsce, raporty za lata 2012, 2011, 2010, 2009, Polski Związek Funduszy Pożyczkowych.
Alińska A., Instytucje mikrofinansowe w lokalnym rozwoju społeczno-gospodarczym, Monografie i Opracowania nr 558, SGH w Warszawie, Warszawa 2008.
Alińska A., Podmioty i instrumenty finansowego wspierania rozwoju lokalnego w: B. Filipiak, A. Szewczuk (red.), Samorząd terytorialny w zintegrowanej Europie. II Forum Samorządowe, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 401, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2005.
Alińska A., Rola funduszy poręczeniowych i pożyczkowych w kreowaniu rozwoju lokalnego
i regionalnego, [w:] B. Filipiak, A. Szewczuk (red.), Samorząd terytorialny w zintegrowanej Europie. Tom I, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 426, seria Ekonomiczne problemy usług nr 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2006.
Alińska A., Rola lokalnych i regionalnych funduszy poręczeniowych w kreowaniu rozwoju społeczno-gospodarczego regionów, Zagadnienia ekonomiki rolnej, 1/2007.
Alińska A., Rynek funduszy pożyczkowych w Polsce, Raport 2011, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2012.
Bankowość, red. nauk. M. Zaleska, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2013.
Bartkowiak B. Flejterski S., Pluskota P., Fundusze i usługi pożyczkowe dla mikro, małych
i średnich przedsiębiorstw, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2006.
Bartkowiak B., Flejterski S., Pluskota P., Fundusze i usługi pożyczkowe dla mikro, małych
i średnich przedsiębiorstw, Difin, Warszawa 2006.
Bartkowiak B., Fundusze pożyczkowe i poręczeniowe w finansowaniu małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, CeDeWu Sp. z o.o., Wydanie I, Warszawa 2009.
Czechowska D., Alternatywne banki w warunkach niestabilności gospodarczej, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica 247, Łódź 2011.
Czternasty W., Mikołajczak P., Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce a ich źródła finansowania. Współczesne dylematy, [w:] Nowe trendy w metodologii nauk ekonomicznych, (red.) A. Grzelak, K. Pająk, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego
w Poznaniu, Poznań 2010.
Daniłowska A., Asymetria informacyjna i jej przezwyciężanie na rynku kredytów rolniczych, Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 95, z. 3-4, 2008.
Dokument Ministerstwa Gospodarki z dnia 3 lutego 2009 r. Kierunki rozwoju funduszy pożyczkowych i poręczeniowych dla małych i średnich przedsiębiorstw w latach 2009-2013 z późniejszymi zmianami.
Dokument Rady Ministrów „Kierunki rozwoju funduszy pożyczkowych i poręczeniowych dla małych i średnich przedsiębiorstw w latach 2009-2013".
Finansowanie małych i średnich przedsiębiorstw w okresie zagrożenia kryzysem, red. nauk. A. Janc, K. Waliszewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2012.
Flejterski S., Finansowe i pozafinansowe czynniki lokalnego rozwoju ekonomicznego, [w:]
B. Filipiak, A. Szewczuk (red.), Samorząd terytorialny w zintegrowanej Europie. Tom I, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 426, seria Ekonomiczne problemy usług nr 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2006.
Flejterski S., Status lokalnych instytucji bankowo-finansowych w warunkach wyzwań globalizacyjnych, [w:] B. Filipiak, A. Szewczuk (red.), Samorząd terytorialny w zintegrowanej Europie. II Forum Samorządowe, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 401, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2005.
Gajewski M., Szczucki J., Fundusze poręczeniowe jako źródła wspierania sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw w dostępie do zewnętrznych źródeł finansowania - najnowsze zmiany, PAG Uniconsult Sp. z o.o., Warszawa, październik 2009 r.
Gostomski E., Mikrokredyty jako instrument ograniczania ubóstwa na świecie i przeciwdziałania wykluczeniu z rynku usług bankowych, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Gdańsku, Gdańsk 2008, t. 1.
Górka K., Zjawisko luki kapitałowej w finansowaniu mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2007-2011, Ekonomia, Economics nr 4(21), Wydawnictwo Uniwersytetu we Wrocławiu, Wrocław 2012.
http://ksfp.org.pl/o-ksfp/, [dostępność: 20.07.2013].
http://www.bgk.pl/krajowa-grupa-poreczeniowa, [dostępność: 20.07.2013].
http://www.ksfp.org.pl/pl/Default.aspx [dostępność: 20.09.2012].
http://www.mg.gov.pl/Wspieranie+przedsiebiorczosci/Wsparcie+finansowe+i+inwestycje/Fundusze+pozyczkowe+i+poreczeniowe/Kierunki+rozwoju+funduszy+pozyczkowych+i+poreczeniowych [dostępność: 22.07.2013].
http://www.pi.gov.pl/Finanse/chapter_94530.asp, [dostępność: 03.10.2012].
http://www.pzfp.pl/?a=informacje_ogolne, [dostępność: 20.07.2013].
http://www.pzfp.pl/?a=misja_i_cele (dostęp 25.09.2013 r.).
Janc A., Bank i jego miejsce w pośrednictwie finansowym okresu transformacji, Twigger, Warszawa 2004.
Jankiewicz S., Potrzeby i preferencje MSP w zakresie funkcjonowania instytucji finansowych. Wyniki badań ankietowych w mieście Poznaniu, [w:] Uwarunkowania konkurencyjności restrukturyzowanych przedsiębiorstw w Europie Środkowo-Wschodniej, (red.) C. Glinkowski, Wydawnictwo AE w Poznaniu, Poznań 1999 oraz S. Jankiewicz, Nowoczesne instrumenty rynku finansowego metodą ograniczającą bariery funkcjonowania MSP, „Polityka Gospodarcza" 2004, nr 10.
JEREMIE for entrepreneurs, Bank Gospodarstwa Krajowego, Warszawa 2012.
Jóźwiak-Mijał M., Luka Macmillana a znaczenie średnich przedsiębiorstw dla gospodarki, Studia i Materiału Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego 1/2005, Warszawa 2005.
Komunikat Komisji z dnia 1 października 2004 r. wytyczne wspólnotowe dotyczące pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw (Dz.U. UE.C.2004.244.2 z późn. zm).
Komunikat Komisji z dnia 19 stycznia 2008 r. w sprawie zmiany metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych (Dz.U. UE.C.2008.14.6).
Kozieł G., komentarz do art. 518 k.c. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, pod red. A. Kidyby, Warszawa 2010.
Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych, „Prawo Przedsiębiorcy" 2000, nr 45.
Lewicki A., Czy europejski rating zachęci banki, Bank, 7-8/2013.
Materiały wewnętrzne BGK.
Materiały wewnętrzne Poznańskiego Funduszu Poręczeń Kredytowych.
Matusiak K.B., Rozwój systemów wsparcia przedsiębiorczości. Przesłanki, polityka i instytucje, Instytut Eksploatacji, Radom-Łódź 2006.
Mesjasz C., Determinanty i modele procesów negocjacji kredytowych pomiędzy bankiem
a przedsiębiorstwem, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2000.
Microcredit Summit Campaign Report 2012, s. 35, http://www.microcreditsummit.org/pubs/reports/socr/2012/WEB_SOCR-2012_English.pdf (dostęp 10.11.2012 r.).
Mikołajczak P., Czternasty W., Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce a źródła ich finansowania, Współczesne dylematy, [w:] Nowe trendy w metodologii nauk ekonomicznych, (red.) A. Grzelak, K. Pająk, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego
w Poznaniu, Poznań 2010.
Mikołajczak P., Parabankowe aspekty działalności funduszy poręczeniowych i pożyczkowych, [w:] Instytucje parabankowe na rynku usług bankowych w Polsce, (red.) G. Kotliński,
K. Waliszewski, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2012.
Mikołajczak R., Determinanty finansowego zasilania MSP, [w:] A. Janc, K. Waliszewski (red.), Ryzyko w działalności gospodarczej. Finansowanie małych i średnich przedsiębiorstw w okresie zagrożenia kryzysem, Wydawnictwo UE w Poznaniu, Poznań 2012.
Mikołajczyk B., Infrastruktura finansowa MSP w krajach Unii Europejskiej, Difin, Warszawa 2007.
Nota wyjaśniająca Komisji Europejskiej z dnia 10 lutego 2012 r. w zakresie instrumentów inżynierii finansowej zgodnie z artykułem 44 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 (COCOF 10-0014/05).
Obwieszczenie Komisji Europejskiej nr 2008/C 155/02 w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE do pomocy państwa w formie gwarancji.
Obwieszczenie Komisji z dnia 20 czerwca 2008 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE do pomocy państwa w formie gwarancji (Dz.U. UE.C.2008.155.10).
Pluskota P., Banki spółdzielcze a inicjatywa JEREMIE - analiza instrumentów finansowych, Informator SGB 2/151 2010.
Pluskota P., Fundusze poręczeń kredytowych w Polsce, [w:] A. Szelągowska (red.), Instytucje rynku finansowego w Polsce, CeDeWu, Warszawa 2007.
Program „Wspieranie przedsiębiorczości z wykorzystaniem poręczeń i gwarancji Banku Gospodarstwa Krajowego" przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 19 maja 2009 r., z późn. zm.
Program Operacyjny Kapitał Ludzki z dnia Działania, Narodowe Ramy Odniesienia 2007-2013, Warszawa 19 lipca 2013 r.
Program rządowy „Wsparcie prywatyzacji poprzez udzielanie poręczeń i gwarancji spółkom z udziałem pracowników i jednostek samorządu terytorialnego (spółkom aktywności obywatelskiej)", Warszawa, październik 2009 r.
Próchniak J., Fundusze poręczeń kredytowych - instrument finansowego wsparcia sektora MSP w krajach Unii Europejskiej i w Polsce, Pomorski Przegląd Gospodarczy, Pomorski rynek finansowy, nr 3/2006.
Próchniak J., Ocena działalności systemu funduszy poręczeń kredytowych w Polsce, Oeconomia Copernicana, 1/2010.
Raport o stanie funduszy poręczeniowych w Polsce - stan na dzień 31 grudnia 2011 r., Krajowe Stowarzyszenie Funduszy Poręczeniowych, Warszawa 2012 r.
Raport z badania oceny efektywności wykorzystania RPO i JEREMIE w działalności funduszy pożyczkowych i poręczeniowych oraz rozwoju przedsiębiorczości, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2012.
Regulamin poręczeń dla małych i średnich przedsiębiorców Funduszu Rozwoju i Promocji Województwa Wielkopolskiego S.A (tekst jednolity z 14 września 2012 r.).
Regulamin udzielania pożyczek „Innova" ze środków uzyskanych w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 Działanie 1.3 „Rozwój systemów finansach instrumentów wsparcia przedsiębiorczości" przez Wielkopolską Agencję Wspierania Przedsiębiorczości Sp. z o.o. w Poznaniu.
Regulamin udzielania pożyczek „start-up" i „standard" ze środków uzyskanych w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013, Działanie 1.3 „Rozwój systemów finansowych instrumentów wsparcia przedsiębiorczości" Wielkopolskiej Agencji Rozwoju Regionalnego Sp. z o.o. w Poznaniu.
Regulamin udzielania pożyczek na przedsięwzięcia inwestycyjne o charakterze innowacyjnym w ramach części A limitu Pożyczki Globalnej w Projekcie pn. „Fundusz Pożyczkowy WIELKOPOLSKA-JEREMIE III" w ramach Subregionalnego Fundusz Pożyczkowego „WIELKOPOLSKA PÓŁNOC".
Regulamin udzielania pożyczek przez Mazowiecki Regionalny Fundusz Pożyczkowy
Sp. z o.o. w projektu „Wzrost Potencjału Mazowieckich Przedsiębiorstw" współfinansowanego z EFRR w ramach Priorytetu I. Działanie 1.4. RPO WM (RPO II, sierpień 2012 r.).
Rekomendacja Związku Banków Polskich z dnia 22 maja 2009 r. dotycząca zasad współpracy pomiędzy bankami a funduszami poręczeniowymi na rynku polskim z późniejszymi zmianami.
Rola BGK w budowie systemu poręczeniowego w Polsce, www.bgk.com.pl (dostęp 25.09.2013 r.)
Rosati D.K., Wsparcie finansowe dla MŚP w Polsce i w UE, materiały konferencji „Innowacyjne instrumenty wsparcia sektora MŚP", Światowe Dni Innowacji, Poznań, 24.09.2013.
Rozporządzenie (WE) 1828/2006 z 8 grudnia 2006 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Dz.U. UE.L.2006.371.1 z późn. zm.).
Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis (Dz.U. UE.L.2006.379.5).
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (Dz.U. UE.L.2008.214.3).
Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 26 października 2011 r. w sprawie udzielania pomocy ze środków instrumentów inżynierii finansowej w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz.U. z 2011 r., Nr 245, Poz. 1461).
Rozporządzenie Ministra Skarbu Państwa z dnia 11 maja 2010 r. w sprawie nadania statutu Bankowi Gospodarstwa Krajowego (Dz.U. z dnia 14 maja 2010 r z późn. zm.).
Rozporządzenie Rady (WE) Nr 104/2000 z dnia 17 grudnia 1999 r. w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwakultury (Dz.U. UE.L.2000.17.22
z późn. zm).
Rozporządzenie Rady (WE) Nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz.U. UE.L.2006.210.25).
Rynek funduszy pożyczkowych w Polsce. Raport 2011, Polski Związek Funduszy Pożyczkowych, Warszawa 2012.
Rządowy program „Kierunki rozwoju funduszy pożyczkowych i poręczeniowych dla małych i średnich przedsiębiorstw w latach 2009-2013.
Rządowy program rozbudowy systemu funduszy poręczeniowych i pożyczkowych dla małych i średnich przedsiębiorców w latach 2002-2006 "Kapitał dla przedsiębiorczych".
Skowronek-Mielczarek A., Bachnik K., Fundusze pożyczkowe w Polsce - rola i ich wpływ na małe i średnie Przedsiębiorstwa, [w:] Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów, (red.) K. Kawerska, Wydawnictwo Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 2006.
Sprawozdania funduszy poręczeniowych z udziałem kapitałowym BGK.
Strabyła-Chudzio K., Mikropożyczki jako jedna z form reakcji na kryzys gospodarczy - rozwiązania Unii Europejskiej, Zeszyty Naukowe PTE nr 13, Kraków 2012.
Sułkowski R., Ocena wsparcia MSP przez fundusze poręczeniowe i pożyczkowe, Zarządzanie Publiczne, 2(8)/2009.
Szczepański M., Instrumenty zwrotne w finansowaniu MŚP - Inicjatywa JEREMIE, materiały konferencji „Innowacyjne instrumenty wsparcia sektora MŚP", Światowe Dni Innowacji, Poznań, 24.09.2013.
Świtalski K., Współpraca samorządów województw we wspieraniu firm otoczenia biznesu
z udziałem kapitałowym samorządów na przykładzie funduszy poręczeniowych. Skala potencjału rozwojowego dla rynku poręczeniowego w Polsce, Krajowa Grupa Poręczeniowa, 18-19.10.2012 r.
Unia Gospodarcza Samorządowych Funduszy Pożyczkowych „Samorządowa Polska" S.A., Biuletyn Informacyjny 6/2013.
Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o Banku Gospodarstwa Krajowego (Dz.U. z dnia 16 kwietnia 2003 r. z późn. zm.).
Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o Banku Gospodarstwa Krajowego (Dz.U. z 2003 r., Nr 65, poz. 594 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672).
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (tekst jednolity, Dz.U. z 2010 r., Nr 234, poz. 1536, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z póź. zm.).
Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 1112 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jednolity Dz.U. z 2012 r., poz. 1376 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (tekst jednolity Dz.U. z 2012 r., poz. 657 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 8 maja 1997 roku o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (Dz.U. z 2012 r. poz. 657 z późn. zm.).
Waliszewski K., Paluszak G., Działalność instytucji mikrofinansowych w Polsce na przykładzie spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, [w:] G. Kotliński, K. Waliszewski (red.), Instytucje parabankowe na rynku usług bankowych w Polsce, CeDeWu, Warszawa 2012.
Wierzbicka E., Niewydolny system wspomagania finansowego MŚP w Polsce, [w:] Konkurencyjność i innowacyjność przedsiębiorstw, serwis internetowy Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, www.praktycznateoria.pl (dostęp 25.09.2013 r.).
Wnukowska E., Unijne instrument finansowe w Polsce: doświadczenia z lat 2007-2013
i plany na nowy okres programowania, materiały konferencji „Innowacyjne instrumenty wsparcia sektora MŚP", Światowe Dni Innowacji, Poznań, 24.09.2013.
www.ec.europa.eu
www.fessud.eu
www.funduszeeuropejskie.gov.pl
www.jeremie.com.pl
www.ksfp.org.pl/o-ksfp/ (dostęp 25.09.2013 r.).
www.mg.gov.pl (dostęp 25.09.2013).
www.oecd.org (dostęp 1.09.2013).
www.samorzadowa-polska.eu/pl (dostęp 25.09.2013 r.).
www.wrpo.wielkopolskie.pl
Yunus M., Bankier ubogich. Historia mikrokredytu, ConCorda, Warszawa 2012.
Zawiadomienie Komisji w sprawie bieżących stóp procentowych od zwracanej pomocy państwa oraz stóp referencyjnych/dyskontowych obowiązujących 27 państw członkowskich od dnia 1 kwietnia 2013 r. (2013/C 82/02).
Zuzek D.K., Problemy w finansowaniu przedsięwzięć innowacyjnych w małych i średnich przedsiębiorstwach, [w:] Studia i materiały Polskiego Stowarzyszenia Zarządzania Wiedzą, nr 43, Wydawnictwo Polskiego Stowarzyszenia Zarządzania Wiedzą, Bydgoszcz 2011.
Zyskowska I., Rola instytucji niekomercyjnych w rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości, [w:] Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Handlu i Usług, zeszyt nr 2, Poznań 2001.
Żołnierski A., Potencjał innowacyjny polskich małych i średniej wielkości przedsiębiorstw, Wydawnictwo PARP, Warszawa 2005.
Żółtowski T., Podaż innowacji ze strony małych i średnich przedsiębiorstw, [w:] Innowacje, (red.) J. Guliński, B.M. Marciniec, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2000.

Opracowano na podstawie K. Waliszewski, G. Paluszak, Działalność instytucji mikrofinansowych w Polsce na przykładzie spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w: G. Kotliński, K. Waliszewski (red.), Instytucje parabankowe na rynku usług bankowych w Polsce, CeDeWu, Warszawa 2012.
Jak uzasadnił Komitet Noblowski nagroda została przyznana za wysiłek na rzecz stworzenia warunków do ekonomicznego i społecznego rozwoju od podstaw". W uzasadnieniu Komitet Noblowski napisał „Znalezienie przez duże grupy społeczne sposobów na wyrwanie się z biedy jest niezbędne do osiągnięcia trwałego pokoju. Mikrokredyt jest jednym z takich sposobów. Rozwój od podstaw służy ponadto rozwojowi demokracji i praw człowieka.
M. Yunus, Bankier ubogich. Historia mikrokredytu, ConCorda, Warszawa 2012, Wstęp.
E. Gostomski, Mikrokredyty jako instrument ograniczania ubóstwa na świecie i przeciwdziałania wykluczeniu z rynku usług bankowych, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Gdańsku, Gdańsk 2008, t. 1.
Przegląd głosów krytycznych pod kątem mikrofinansów zawiera publikacja J. Adamka, Idea mikrofinansów - uwagi krytyczne, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, nr 2/2013.
E. Wierzbicka, Niewydolny system wspomagania finansowego MŚP w Polsce w: Konkurencyjność i innowacyjność przedsiębiorstw, serwis internetowy Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, www.praktycznateoria.pl (dostęp 25.09.2013 r.).
I. Zyskowska, Rola instytucji niekomercyjnych w rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości w: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Handlu i Usług, zeszyt nr 2, Poznań 2001.
R. Mikołajczak, Determinanty finansowego zasilania MSP w: A. Janc, K. Waliszewski (red.), Ryzyko w działalności gospodarczej. Finansowanie małych i średnich przedsiębiorstw w okresie zagrożenia kryzysem, Wydawnictwo UE w Poznaniu, Poznań 2012.
S. Flejterski, Finansowe i pozafinansowe czynniki lokalnego rozwoju ekonomicznego w: B. Filipiak, A. Szewczuk (red.), Samorząd terytorialny w zintegrowanej Europie. Tom I, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 426, seria Ekonomiczne problemy usług nr 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2006, s. 125.
A. Alińska, Rola funduszy poręczeniowych i pożyczkowych w kreowaniu rozwoju lokalnego i regionalnego w: B. Filipiak, A. Szewczuk (red.), Samorząd terytorialny w zintegrowanej Europie. Tom I, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 426, seria Ekonomiczne problemy usług nr 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2006, s. 30.
A Alińska, Podmioty i instrumenty finansowego wspierania rozwoju lokalnego w: B. Filipiak, A. Szewczuk (red.), Samorząd terytorialny w zintegrowanej Europie. II Forum Samorządowe, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 401, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2005, s. 25.
http://www.pzfp.pl/?a=misja_i_cele (dostęp 25.09.2013 r.)
http://www.samorzadowa-polska.eu/pl (dostęp 25.09.2013 r.)
http://ksfp.org.pl/o-ksfp/ (dostęp 25.09.2013 r.)
M. Gajewski, J. Szczucki, Fundusze poręczeniowe jako źródła wspierania sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw w dostępie do zewnętrznych źródeł finansowania - najnowsze zmiany, PAG Uniconsult Sp. z o.o., Warszawa, październik 2009 r.
Mnożnik kapitałowy = Wartość poręczeń aktywnych/ Kapitał funduszu
R. Sułkowski, Ocena wsparcia MSP przez fundusze poręczeniowe i pożyczkowe, Zarządzanie Publiczne, 2(8)/2009, s. 37.
J. Próchniak, Fundusze poręczeń kredytowych - instrument finansowego wsparcia sektora MSP w krajach Unii Europejskiej i w Polsce, Pomorski Przegląd Gospodarczy, Pomorski rynek finansowy, nr 3/2006, s. 42.
W praktyce działało więcej funduszy pożyczkowych, jednak statystyki dotyczą funduszy zrzeszonych w Polskim Związku Funduszy Pożyczkowych, które wypełniły ankietę.
A. Alińska (red.), Rynek funduszy pożyczkowych w Polsce według stanu na 31.12.2012 r., Polski Związek Funduszy Pożyczkowych, Warszawa 2013.
E. Wierzbicka, op. cit.
A. Lewicki, Czy europejski rating zachęci banki, Bank, 7-8/2013
Rola BGK w budowie systemu poręczeniowego w Polsce, www.bgk.com.pl (dostęp 25.09.2013 r.)
S. Jankiewicz, Potrzeby i preferencje MSP w zakresie funkcjonowania instytucji finansowych. Wyniki badań ankietowych w mieście Poznaniu, w: Uwarunkowania konkurencyjności restrukturyzowanych przedsiębiorstw w Europie Środkowo-Wschodniej, red. C. Glinkowski, Wydawnictwo AE w Poznaniu, Poznań 1999, s. 208-218 oraz S. Jankiewicz, Nowoczesne instrumenty rynku finansowego metodą ograniczającą bariery funkcjonowania MSP, „Polityka Gospodarcza" 2004, nr 10, s. 207.
P. Mikołajczak , W. Czternasty, Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce a źródła ich finansowania, Współczesne dylematy, [w:] Nowe trendy w metodologii nauk ekonomicznych, red. A. Grzelak, K. Pająk, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2010, s. 32.
M. Jóźwiak-Mijał, Luka Macmillana a znaczenie średnich przedsiębiorstw dla gospodarki, Studia i Materiału Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego 1/2005, Warszawa 2005, s. 50-52.
A. Żołnierski, Potencjał innowacyjny polskich małych i średniej wielkości przedsiębiorstw, Wydawnictwo PARP, Warszawa 2005, s. 60.
K. Górka, Zjawisko luki kapitałowej w finansowaniu mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2007-2011, Ekonomia, Economics nr 4(21), Wydawnictwo Uniwersytetu we Wrocławiu, Wrocław 2012, s. 212-213.
A. Daniłowska, Asymetria informacyjna i jej przezwyciężanie na rynku kredytów rolniczych,
Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, t. 95, z. 3-4, 2008.s. 39-40.
T. Żółtowski, Podaż innowacji ze strony małych i średnich przedsiębiorstw, w: Innowacje, red. J. Guliński, B. M. Marciniec, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2000, s. 25-27.
C. Mesjasz, Determinanty i modele procesów negocjacji kredytowych pomiędzy bankiem
a przedsiębiorstwem, Wydawnictwo AE w Krakowie, Kraków, 2000.s. 25.
C. Mesjasz, Determinanty i modele procesów negocjacji kredytowych pomiędzy bankiem
a przedsiębiorstwem, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2000, s. 22-24.
D. K. Zuzek, Problemy w finansowaniu przedsięwzięć innowacyjnych w małych i średnich przedsiębiorstwach, [w:] Studia i materiały Polskiego Stowarzyszenia Zarządzania Wiedzą, nr 43, Wydawnictwo Polskiego Stowarzyszenia Zarządzania Wiedzą, Bydgoszcz 2011, s. 192.
Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych, „Prawo Przedsiębiorcy" 2000, nr 45, s. 32-33.
A. Skowronek-Mielczarek, K. Bachnik, Fundusze pożyczkowe w Polsce - rola i ich wpływ na małe i średnie
Przedsiębiorstwa, w: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów, red. K. Kawerska, Wydawnictwo Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 2006, s. 12.
B. Bartkowiak, S. Flejterski, P. Pluskota, Fundusze i usługi pożyczkowedla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2006, s.55-60.
A. Szelągowska, Instytucje rynku finansowego w Polsce, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2007, 168-153.
B. Bartkowiak, Fundusze pożyczkowe i poręczeniowe w finansowaniu małych i średnich przedsiębiorstw
w Polsce, CeDeWu Sp. z o.o., Wydanie I, Warszawa 2009, s. 45.
Raport z badania oceny efektywności wykorzystania RPO i JEREMIE w działalności funduszy pożyczkowych i poręczeniowych oraz rozwoju przedsiębiorczości, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2012, s. 8.
http://www.mg.gov.pl/Wspieranie+przedsiebiorczosci/Wsparcie+finansowe+i+inwestycje/Fundusze+pozyczkowe+i+poreczeniowe/Kierunki+rozwoju+funduszy+pozyczkowych+i+poreczeniowych [dostępność: 22.07.2013].
http://www.pzfp.pl/?a=informacje_ogolne, [dostępność: 20.07.2013].
http://ksfp.org.pl/o-ksfp/, [dostępność: 20.07.2013].
http://www.bgk.pl/krajowa-grupa-poreczeniowa, [dostępność: 20.07.2013].
A. Alińska, Rynek funduszy pożyczkowych w Polsce, Raport 2011, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2012, s. 7.
Tamże, s. 9.
W. Czternasty, P. Mikołajczak, Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce a ich źródła finansowania. Współczesne dylematy, [w:] Nowe trendy w metodologii nauk ekonomicznych, red. A. Grzelak, K. Pająk, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2010, s. 35-36.
http://www.ksfp.org.pl/pl/Default.aspx, [dostępność: 20.09.2012].
A. Skowronek-Mielczarek, K. Bachnik, Fundusze pożyczkowe w Polsce - rola i ich wpływ na małe i średnie
Przedsiębiorstwa, [w:] Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów, red. K. Kawerska, Wydawnictwo Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 2006, s. 12.
http://www.pi.gov.pl/Finanse/chapter_94530.asp, [dostępność: 03.10.2012].
P. Mikołajczak , Parabankowe aspekty działalności funduszy poręczeniowych i pożyczkowych, [w:] Instytucje parabankowe na rynku usług bankowych w Polsce, red. G. Kotliński, K. Waliszewski, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2012, s. 136-137.
K.B. Matusiak, Rozwój systemów wsparcia przedsiębiorczości. Przesłanki, polityka i instytucje, Instytut Eksploatacji, Radom-Łódź 2006, s. 160-163.
Ustawa z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (tekst jednolity Dz.U. z 2012 r., Poz. 657 z późn. zm). Podobnie materię tę reguluje również Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o Banku Gospodarstwa Krajowego (Dz.U. z 2003 r., Nr 65, Poz. 594 z późn. zm).
Ministerstwo Gospodarki przygotowało dokument „Kierunki rozwoju funduszy pożyczkowych i poręczeniowych dla małych i średnich przedsiębiorstw w latach 2009-2013" przyjęty przez Radę Ministrów 3 lutego 2009 r. uzupełniony o „Dokument zmieniający Kierunki rozwoju funduszy pożyczkowych i poręczeniowych dla małych i średnich przedsiębiorstw w latach 2009-2013" przyjęty przez Radę Ministrów 22 lutego 2011 r. - „Kierunki rozwoju funduszy pożyczkowych i poręczeniowych".
Rekomendacja Związku Banków Polskich dotycząca zasad współpracy pomiędzy bankami a funduszami poręczeniowymi na rynku polskim przyjęta na posiedzeniu Zarządu ZBP 22 maja 2009 r. z późniejszymi zmianami - „Rekomendacja ZBP".
Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis (Dz.U.UE.L.2006.379.5) - „Rozporządzenie 1998/2006".
Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 26 października 2011 r. w sprawie udzielania pomocy ze środków instrumentów inżynierii finansowej w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz.U. z 2011 r., Nr 245, Poz. 1461)
Obwieszczenie Komisji w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE do pomocy państwa w formie gwarancji z dnia 20 czerwca 2008 r. (Dz.U.UE.C.2008.155.10).
Komunikat Komisji w sprawie zmiany metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych z dnia 19 stycznia 2008 r. (Dz.U.UE.C.2008.14.6).
Większość regulaminów funduszy wskazuje, iż pożyczkobiorcami/poręczeniobiorcami mogą być wyłącznie przedsiębiorcy spełniający kryteria mikro, małego lub średniego przedsiębiorstwa w rozumieniu Załącznika I do Rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. (Dz.U.UE.L.2008.214.3).
Podobny katalog podmiotów, które mogą ubiegać się o wsparcie w formie preferencyjnych pożyczek z funduszy pożyczkowych ma zastosowanie w przypadku projektów realizowanych w ramach Działania 6.2 PO KL Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samo zatrudnienia.
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (tekst jednolity, Dz.U. z 2010 r., Nr 234, poz. 1536, z późn. zm.)
Komunikat Komisji - wytyczne wspólnotowe dotyczące pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw z dnia 1 października 2004 r. (Dz.U.UE.C.2004.244.2 z późn. zm).
Znajduje w tym względzie zastosowanie m.in. Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jednolity, Dz.U. z 2012 r., Poz. 1112 z późn. zm.).
Należy jednak wskazać, iż w wielu przypadkach, zwłaszcza przy realizowaniu projektów finansowanych z regionalnych programów operacyjnych fundusze wnoszą wkład własny do każdego udzielonego poręczenia i pożyczki na takich samych zasadach i warunkach co środki funduszy strukturalnych.
Stosownie do zapisów pkt 3.2 Obwieszczenia Komisji udzielone poręczenie musi spełnić łącznie wszystkie poniższe przesłanki aby wsparcie udzielone w formie poręczenia nie stanowiło pomocy publicznej:
a) kredytobiorca, który uzyskał poręczenie nie ma problemów finansowych;
b) zakres poręczenia można odpowiednio zmierzyć w momencie jego udzielenia, co oznacza, że poręczenie musi być powiązane z określoną transakcją finansową, dotyczącą ustalonej kwoty maksymalnej i ograniczoną w czasie;
c) poręczenie nie obejmuje więcej niż 80 % niespłaconego kredytu lub innego zobowiązania finansowego;
d) za poręczenie płaci się cenę odpowiadającą cenie rynkowej.
Rozporządzenie Rady (WE) Nr 104/2000 z dnia 178 grudnia 1999 r. w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwakultury (Dz.U.UE.L.2000.17.22 z późn. zm).
Rozporządzenie 1998/2006 podaje w art. 2 ust. 2, iż ogólna kwota pomocy de minimis przyznana dowolnemu podmiotowi gospodarczemu nie może przekroczyć 200.000 EUR w dowolnie ustalonym okresie trzech lat podatkowych. Natomiast całkowita wartość pomocy de minimis przyznanej jednemu podmiotowi gospodarczemu działającemu w sektorze transportu drogowego przez dowolny okres trzech lat podatkowych nie może przekroczyć 100.000 EUR. Pułapy te stosuje się bez względu na formę i cel pomocy de minimis, a także bez względu na to, czy przyznana pomoc jest w całości lub w części finansowana z zasobów Wspólnoty. Dodatkowo należy wskazać, iż w przypadku przyznania pomocy w formie innej niż dotacja, co ma miejsce w odniesieniu do pożyczek i poręczeń udzielanych przez fundusze, kwota pomocy wyrażana jest jako ekwiwalent dotacji brutto.
Zob. art. 2 Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz. U. z 2013 r. Poz. 672) zawierający definicję działalności gospodarczej. Podobnie art. 15 ust. 2 Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, Poz. 1054 z późn. zm.), art. 5a pkt 6 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z póź. Zm.) oraz art. 3 pkt 9 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.).
Niejednokrotnie regulaminy funduszy regulują kwestię celów finansowania w sposób bardziej kazuistyczny. Np. Regulamin udzielania pożyczek przez Mazowiecki Regionalny Fundusz Pożyczkowy Sp. z o. o. w projektu „Wzrost Potencjału Mazowieckich Przedsiębiorstw" współfinansowanego z EFRR w ramach Priorytetu I. Działanie 1.4. RPO WM (RPO II, sierpień 2012 r.) pozwala na udzielanie finansowania na następujące rodzaje kosztów: a) sfinansowanie nabycia gruntu przeznaczonego do prowadzenia działalności gospodarczej; b) zakup, budowa, rozbudowa lub modernizacja obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych, biurowych i pomocniczych; zakup, instalacja lub uruchomienie linii technologicznych i ich elementów, maszyn, urządzeń i aparatów; c) zakup ręcznych narzędzi pracy i wyposażenia; d) zakup środków transportu pionowego i poziomego (wózki widłowe, sztaplarki, wózki akumulatorowe, itp.); e) zakup pojazdów, w tym samochodów osobowych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej lub samochodów rejestrowanych jako dostawcze; f) zakup towarów handlowych; g) zakup materiałów i surowców do produkcji, świadczenia usług lub prowadzenia prac naukowo-badawczych związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą; h) zakup usług do prowadzonej działalności produkcyjnej, usługowej, handlowej i naukowo-badawczej, w tym na marketing i promocję; i) zakup wartości niematerialnych i prawnych.
Rozporządzenie (WE) 1828/2006 z 8 grudnia 2006 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Dz.U.UE.L.2006.371.1 z późn. zm.) zmienione Rozporządzeniem 1236/2011 z dnia 29 listopada 2011 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) Nr 1828/2006 w odniesieniu do inwestycji z wykorzystaniem instrumentów inżynierii finansowej (Dz.U.UE.L.2011.317.24).
Zob. pkt 3.2.7 Noty wyjaśniającej Komisji Europejskiej w zakresie instrumentów inżynierii finansowej zgodnie z artykułem 44 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z 10 lutego 2012 r. (COCOF 10-0014/05).
Zob. Regulamin udzielania pożyczek na przedsięwzięcia inwestycyjne o charakterze innowacyjnym w ramach części A limitu Pożyczki Globalnej w Projekcie pn. „Fundusz Pożyczkowy WIELKOPOLSKA-JEREMIE III" w ramach Subregionalnego Fundusz Pożyczkowego „WIELKOPOLSKA PÓŁNOC". Podobnie Regulamin udzielania pożyczek „Innova" za środków uzyskanych w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 Działanie 1.3 „Rozwój systemów finansach instrumentów wsparcia przedsiębiorczości" przez Wielkopolską Agencję Wspierania Przedsiębiorczości Sp. z o.o. w Poznaniu.
Kierunki rozwoju funduszy pożyczkowych i poręczeniowych przygotowane przez Ministerstwo Gospodarki przewidują w ramach Działania 7.1. podjęcie zmian legislacyjnych służących rozwojowi funduszy pożyczkowych i poręczeniowych polegających na nowelizacji ustaw regulujących zasady udzielania poręczeń i gwarancji przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne w tym fundusze poręczeniowe. Zmiany te mają wprowadzić rozwiązania systemowe umożliwiające wdrożenie nowych produktów takich jak np. poręczenia wadium, leasingu, factoringu, inwestycji kapitałowych czy gwarancji dobrego wykonania kontraktu. Do czasu jednak ich przyjęcia fundusze opierają się na zasadach ogólnych prawa cywilnego. Należy wskazać, iż część z funduszy już teraz oferuje swoim klientom poręczenia zapłaty wadium (np. Działdowska Agencja Rozwoju S.A.) oraz poręczenia faktoringu (np. Fundusz Górnośląski S.A.).
Poręczania portfela transakcji wystandaryzowanych, podobnie jak poręczenia indywidualne, udzielane są na podstawie regulaminów udzielania poręczeń opierających się na zasadach określonych w Rekomendacji ZBP.
Przedsiębiorca starający się o zabezpieczenie kredytu najczęściej składa niezbędne do uzyskania poręczenia dokumenty w placówce banku - kredytodawcy, który współpracuje z funduszem poręczeniowym. Coraz powszechniejsza staje się również możliwość składania wniosków bezpośrednio w funduszu, w tym za pośrednictwem dostępnych na stronach internetowych formularzy. Możliwe jest również aby przedsiębiorca przed złożeniem niezbędnych dokumentów w banku otrzymali wcześniej promesę udzielenia poręczenia od funduszu.
Regulamin poręczeń dla małych i średnich przedsiębiorców Funduszu Rozwoju i Promocji Województwa Wielkopolskiego S.A (tekst jednolity z 1 września 2012 r.) określa, iż w skład komisji kwalifikacyjnej wchodzą: Członek Zarządu, Prokurent, Dyrektor Ekonomiczno-Administracyjny, Wyznaczony przez Zarząd pracownik Funduszu Rozwoju i Promocji Województwa Wielkopolskiego S.A. w Poznaniu, Przedstawiciel Jednostki certyfikowanej, jeżeli wniosek pochodzi z terenu działania tej jednostki (o ile zachodzi taka potrzeba), Przedstawiciel organizacji pracodawców Województwa Wielkopolskiego - z głosem doradczym oraz inne osoby zaproszone przez Zarząd - bez prawa głosu.
W przypadku, gdy wnioskodawcą jest osoba fizyczna zdolność do spłaty pożyczki najczęściej oceniana jest na podstawie udokumentowanych stałych dochodów, które pozwalają na zaspokojenie bieżących potrzeb oraz spłatę pożyczki wraz z odsetkami i innymi kosztami.
Stopy bazowe publikowane są w Dzienniku Urzędowym UE oraz ustalane są oddzielnie dla każdego państwa członkowskiego (zob. Zawiadomienie Komisji w sprawie bieżących stóp procentowych od zwracanej pomocy państwa oraz stóp referencyjnych/dyskontowych obowiązujących 27 państw członkowskich od dnia 1 kwietnia 2013 r. (2013/C 82/02) ). W odniesieniu do kredytobiorców, którzy nie mają historii kredytowej lub ratingu opartego o podejście bilansowe, jak np. nowoutworzone przedsiębiorstwa, stopa bazowa powinna być zwiększona o przynajmniej 400 punktów bazowych.
Marżę z kolei ustala fundusz pożyczkowy po dokonaniu oceny przedsiębiorcy. Przy czym rating nie musi pochodzić z konkretnych agencji ratingowych — akceptowane są również krajowe systemy ratingowe stosowane przez fundusze. Najczęściej dla przedsiębiorstw o dobrym ratingu i standardowym poziomie zabezpieczeń do stopy bazowej dodaje się 100 punktów bazowych.
Zob. Regulamin udzielania pożyczek „start-up" i „standard" ze środków uzyskanych w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013, Działanie 1.3 „Rozwój systemów finansowych instrumentów wsparcia przedsiębiorczości" Wielkopolskiej Agencji Rozwoju Regionalnego Sp. z o.o. w Poznaniu.
Inicjatywa JEREMIE (Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises) jest wspólną inicjatywą Komisji Europejskiej oraz Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego, z udziałem Europejskiego Banku Inwestycyjnego w ramach Grupy EBI, na rzecz wspierania lepszego dostępu do finansowania rozwoju mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, w ramach polityki regionalnej. Mechanizm finansowy JEREMIE wdrażany w Polsce zakłada przekazanie środków z regionalnych programów operacyjnych do wyodrębnionego Funduszu Powierniczego zarządzanego przez Menadżera. Następnie środki z FP transferowane są do MŚP z wykorzystaniem sieci pośredników finansowych (m.in. funduszy pożyczkowych i poręczeniowych).
Zob. m.in. art. 60 lit. f) Rozporządzenia Rady (WE) Nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999.
W szczególnych przypadkach pożyczkobiorca może złożyć wniosek o restrukturyzację zadłużenia, który jest rozpatrywany przez komisję pożyczkową oraz zatwierdzany przez zarząd funduszu.
Regulaminy funduszy przewidują najczęściej krótsze, np. 7-dniowe okresy wypowiedzenia w przypadku zagrożenia przedsiębiorcy upadłością.
Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jednolity Dz.U. z 2012 r., Poz. 1376 z późn. zm).
W przypadku aneksu do umowy poręczenia zwiększającego kwotę zobowiązania funduszu, bank jest zobowiązany do aktualizacji zabezpieczenia polegającej m.in. na przyjęciu nowej deklaracji wekslowej do weksla własnego in blanco wystawionego przez poręczeniobiorcę uwzględniającą zmiany wprowadzane aneksem (tak § 19 Rekomendacji ZBP).
Subrogacja jest instytucją mającą na celu zabezpieczenie interesów osoby trzeciej (w opisywanym przypadku - funduszu poręczeniowego), która dokonuje spłaty wierzyciela i w konsekwencji doprowadza do wygaśnięcia długu w zakresie dokonanej spłaty. W wypadku braku regulacji art. 518 § 1 k.c. osobie trzeciej przysługiwałyby jedynie roszczenia wynikające z treści stosunku, usprawiedliwiającego jej dokonanie, ewentualnie z bezpodstawnego wzbogacenia (tak, Grzegorz Kozieł, komentarz do art. 518 k.c. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, pod red. Andrzeja Kidyby, Warszawa 2010).
* Autor jest uczestnikiem projektu unijnego FESSUD (Financialisation, Economy, Society and Sustainable Development), poświęconego badaniu natury związków finansyzacji z trwałością systemu finansowego, rozwojem ekonomiczno-społecznym i środowiskiem. Projekt jest realizowany w ramach 7 PR UE i należy do pięciu największych w historii UE projektów badawczych w zakresie nauk społeczno-ekonomicznych i humanistycznych.
D. Jabłońska, Analiza propozycji Komisji Europejskiej dotyczącej rozszerzenia zakresu stosowania instrumentów inżynierii finansowej w Polityce Spójności po 2013 r., www.mrr.gov.pl (dostęp 1.10.2013)