Rachunkowość zarządcza w systemie informacyjnym przedsiębiorstwa (wyd. II)

Wprowadzenie 9

Rozdział 1
Rola i znaczenie rachunkowości zarządczej w przedsiębiorstwie - Beata Sadowska 13
1.1. System informacyjny rachunkowości 13
1.2. Definicje i fazy rozwoju rachunkowości zarządczej 16
1.3. Rachunkowość finansowa a rachunkowość zarządcza 21
1.4. Zakres rachunkowości zarządczej 24
1.5. Zadania 28
1.6. Rozwiązania zadań 29
Literatura 31

Rozdział 2
Klasyfikacja kosztów i przychodów na potrzeby rachunkowości zarządczej - Agnieszka Paluch-Dybek 33
2.1. Definicja i klasyfikacja kosztów i przychodów 33
2.2. Klasyfikacja kosztów i przychodów w rachunkowości zarządczej 39
2.3. Koszty i przychody kontrolowane i niekontrolowane 46
2.4. Koszty i przychody na potrzeby zarządzania 48
2.5. Zadania 55
2.6. Rozwiązania zadań 62
Literatura 66

Rozdział 3
Rachunek kosztów jako podstawa rachunkowości zarządczej - Adam Lulek 67
3.1. Istota rachunku kosztów 67
3.2. Proces informacyjny rachunku kosztów 71
3.3. Podstawowe modele rachunku kosztów 75
3.4. Tradycyjne metody ustalania kosztów jednostkowych 80
3.5. Zadania 85
3.6. Rozwiązania zadań 89
Literatura 91

Rozdział 4
Rachunek koszów zmiennych - Damian Łazarczyk 93
4.1. Pojęcie kosztów stałych i zmiennych 93
4.2. Wyodrębnianie kosztów stałych i zmiennych 95
4.3. Metody podziału kosztów na stałe i zmienne 99
4.4. Tradycyjny rachunek kosztów zmiennych 104
4.5. Wielostopniowy i wieloblokowy rachunek kosztów zmiennych 109
4.6. Ocena stopnia zmienności kosztów 112
4.7. Zadania 114
4.8. Rozwiązania zadań 119
Literatura 121

Rozdział 5
Rachunek kosztów procesów - Konrad Kochański 123
5.1. Istota i ewolucja procesowego podejścia w rachunku kosztów 123
5.2. Struktura rachunku kosztów działań oraz identyfikacja jego elementów 128
5.3. Etapy wdrażania i stosowania rachunku kosztów działań 133
5.4. Zadania 136
5.5. Rozwiązania zadań 142
Literatura 145

Rozdział 6
Analiza progu rentowności i jej zastosowanie w praktyce gospodarczej - Hanna Czaja-Cieszyńska 147
6.1. Próg rentowności i jego przydatność w podejmowaniu decyzji krótkoterminowych 147
6.2. Próg rentowności przy działalności jednoasortymentowej 150
6.3. Próg rentowności przy działalności wieloasortymentowej 154
6.4. Strefa bezpieczeństwa 158
6.5. Zadania 161
6.6. Rozwiązania zadań 164
Literatura 169

Rozdział 7
Krótkookresowe rachunki decyzyjne - Hanna Czaja-Cieszyńska 171
7.1. Istota problemów decyzyjnych w działalności operacyjnej przedsiębiorstwa 171
7.2. Problem decyzyjny - optymalizacja struktury asortymentowej 174
7.3. Problem decyzyjny: produkować czy zaniechać produkcji 178
7.4. Problem decyzyjny: wytworzyć czy kupić 180
7.5. Problem decyzyjny: przyjąć czy odrzucić specjalne zamówienie 184
7.6. Problem decyzyjny: wybór wariantu technologicznego 186
7.7. Zadania 190
7.8. Rozwiązania zadań 196
Literatura 201

Rozdział 8
Kalkulacja cen - Adam Lulek 203
8.1. Polityka cenowa 203
8.2. Metody wyznaczania (ustalania) cen 208
8.3. Strategie cenowe 215
8.4. Dolna granica ceny 218
8.5. Ustalanie cen transferowych 220
8.6. Struktury rynku a wyznaczanie ceny 224
8.7. Popyt i podaż - funkcja cena-zbyt 226
8.8. Zadania 229
8.9. Rozwiązania zadań 231
Literatura 234

Rozdział 9
Budżetowanie jako metoda zarządzania - Magdalena Wójcik-Jurkiewicz 237
9.1. Istota i zakres budżetowania 237
9.2. Cele i funkcje budżetowania 240
9.3. Rodzaje budżetów 242
9.4. Etapy i metody budżetowania 243
9.5. Budżet główny i budżety cząstkowe 248
9.6. Zadania 258
9.7. Rozwiązania zadań 262
Literatura 270

Rozdział 10
Inne modele rachunku kosztów - Iwona Majchrzak 273
10.1. Rachunek kosztów docelowych 273
10.2. Rachunek kosztów cyklu życia produktów 277
10.3. Rachunek kosztów jakości 282
10.4. Rachunek kosztów ciągłego doskonalenia 286
10.5. Zadania 291
10.6. Rozwiązania zadań 299
Literatura 304

Rozdział 11
Istota i klasyfikacja ryzyka w rachunkowości zarządczej - Beata Sadowska 305
11.1. Ryzyko a niepewność - definicje, różnice, podobieństwa 305
11.2. Klasyfikacja ryzyka 308
11.3. Metody i modele podejmowania decyzji w warunkach ryzyka 312
11.4. Procedura zarządzania ryzykiem 318
11.5. Raportowanie ryzyka w przedsiębiorstwie 323
11.6. Zadania 329
11.7. Rozwiązania zadań 331
Literatura 333

Rozdział 12
System pomiaru i oceny dokonań przedsiębiorstwa - Agnieszka Paluch-Dybek 335
12.1. Pojęcie i rodzaje dokonań w przedsiębiorstwie 335
12.2. Istota pomiaru dokonań w przedsiębiorstwie 338
12.3. Rola strategii a system pomiaru i oceny dokonań przedsiębiorstwa 344
12.4. Wskaźniki finansowe w ocenie działalności przedsiębiorstwa 346
12.5. Wskaźniki niefinansowe w ocenie działalności przedsiębiorstwa 358
12.6. Zadania 366
12.7. Rozwiązania zadań 369
Literatura 373

Rozdział 13
Systemy informatyczne w rachunkowości - Magdalena Wójcik-Jurkiewicz 375
13.1. Rola i zadania komputerowych systemów finansowo-księgowych 375
13.2. Kryteria zastosowania informatycznego systemu finansowo-księgowego 380
13.3. Przegląd współczesnych narzędzi informatycznych systemu finansowo-księgowego 387
13.4. Zadania 400
13.5. Rozwiązania 401
Literatura 401

Informacje o autorach 403

Hanna Czaja-Cieszyńska - doktor nauk ekonomicznych w Katedrze Rachunkowości i Controllingu Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego. Od 2007 roku konsekwentnie buduje swój dorobek naukowy, jest autorką lub współautorką blisko 50 pozycji literaturowych, w tym monografii „Dostosowanie sprawozdawczości finansowej mikro i małych przedsiębiorstw w Polsce do Międzynarodowych Standardów Rachunkowości" oraz podręczników: „Podstawy rachunkowości", „Rachunkowość finansowa", „Zaawansowana rachunkowość finansowa". Wieloletni członek Stowarzyszenia Księgowych w Polsce oraz Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. W pracy naukowej specjalizuje się w zakresie rachunkowości finansowej, sprawozdawczości finansowej oraz raportowania niefinansowego. W praktyce gospodarczej od wielu lat zajmuje się obsługą finansowo-księgową organizacji pozarządowych.

Konrad Kochański - doktor nauk ekonomicznych, pracownik Katedry Rachunkowości i Controllingu Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego. Członek Stowarzyszenia Księgowych w Polsce oraz Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. Trener z zakresu controllingu i rachunkowości. Autor ponad 40 publikacji naukowych. Wieloletni praktyk z zakresu wdrażania i prowadzenia controllingu w podmiotach gospodarczych oraz obsługi finansowo-księgowej i zarządczej NGO.

Adam Lulek - doktor nauk ekonomicznych Uniwersytetu Szczecińskiego, pracownik Katedry Rachunkowości i Controllingu Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego na stanowisku adiunkta. W praktyce zajmuje się inwestowaniem na GPW. Jego zainteresowania wiążą się z pracą naukową, ponieważ prowadzi badania z zakresu sprawozdawczości finansowej i rynku kapitałowego.

Damian Łazarczyk - mgr, pracownik Katedry Rachunkowości i Controllingu Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego. Jego zainteresowania naukowe to: filozofia kosztów, rachunek kosztów sensu largo, polityka bilansowa oraz audyt, w tym kontrola księgowa.

Iwona Majchrzak - doktor nauk ekonomicznych. Adiunkt w Katedrze Rachunkowości i Controllingu Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego oraz Katedrze Ekonomii i Rachunkowości Wydziału Ekonomicznego Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. Autorka ponad 60 publikacji naukowych. Prowadzone przez nią badania naukowe koncentrują się w takich obszarach, jak: ekologiczne aspekty rachunkowości, pomiar, wycena i ewidencja kosztów projektów unijnych i ich audyt, szczegółowe zagadnienia rachunkowości w różnych podmiotach gospodarczych, w tym w jednostkach sektora finansów publicznych oraz dydaktyka w naukach ekonomicznych. Jest autorką modelu rachunku kosztów ochrony środowiska dla przedsiębiorstw energetycznych, za opracowanie którego w 2007 roku otrzymała nagrodę im. prof. dr. hab. Stanisława Skrzywana przyznaną przez Sąd Konkursowy Rady Naukowej SKwP.

Agnieszka Paluch-Dybek - absolwentka studiów doktoranckich III stopnia na kierunku ekonomia Uniwersytetu Szczecińskiego. Pracownik Katedry Rachunkowości i Controllingu Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego. Członek zwyczajny Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, na rzecz którego, w formie wolontariatu, prowadzi warsztaty propagujące wiedzę z zakresu rachunkowości i przedsiębiorczości. Autorka ponad 10 publikacji z obszaru rachunkowości i ekonomii. Posiada certyfikat księgowego potwierdzający kwalifikacje wydany przez Ministerstwo Finansów. Jej zainteresowania naukowo-badawcze obejmują wykorzystanie rachunkowości na potrzeby zarządzania, sprawozdawczości i audytu oraz problemy rachunkowości branżowej, w tym jednostek sektora finansów publicznych ze szczególnym uwzględnieniem podatków i opłat lokalnych. Jest praktykiem z wieloletnim stażem pracy w sektorze MŚP oraz w jednostkach finansów publicznych.

Beata Sadowska - doktor nauk ekonomicznych w Katedrze Rachunkowości i Controllingu Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego. Jest członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Controllerów (ICV), członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, członkiem Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego oraz członkiem Polskiego Towarzystwa Leśnego. Jest autorką monografii: „Rachunek kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie", współautorką książek: „Podstawy rachunkowości", „Rachunkowość finansowa", „Zaawansowana rachunkowość finansowa", autorem ponad 30 innych opracowań naukowych, autorem ponad 50 publikacji popularno-naukowych. Jest ponadto redaktorem tematycznym monografii: „Rachunkowość i controlling", Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2015 oraz redaktorem naukowym monografii: „Ekonomiczne Problemy Usług" nr 2/2017 (127), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ściśle współpracuje z Grupą Wydawniczą INFOR S.A. oraz Wydawnictwem Explanator. W pracy naukowej prowadzi badania z zakresu rachunkowości i controllingu w logistyce przedsiębiorstw, w gospodarce leśnej oraz w działalności jednostek gospodarczych sektora finansów publicznych, ze szczególnym uwzględnieniem rachunkowości budżetowej. Jest praktykiem z wieloletnim stażem pracy w sektorze przedsiębiorstw oraz w sektorze finansów publicznych.

Magdalena Wójcik-Jurkiewicz - doktor nauk ekonomicznych w Katedrze Rachunkowości Wydziału Finansów i Ubezpieczeń Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. Od 2002 roku jest członkiem Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, odznaczonym Srebrną Odznaką Zasłużony w rozwoju Stowarzyszenia Księgowych w Polsce w roku 2015. W tym samym roku nagrodzona również Medalem Komisji Edukacji Narodowej. W pracy naukowej prowadzi badania dotyczące polityki rachunkowości w zakresie ujawnień finansowych i niefinansowych oraz dobrych praktyk stosowanych przez spółki giełdowe. Jest autorką i współautorką 49 publikacji polskojęzycznych i anglojęzycznych artykułów naukowych, kilku podręczników akademickich oraz zbiorów ćwiczeń. Jest ponadto redaktorem naukowym dwóch monografii „Ryzyko nadużyć w rachunkowości i finansach", Wydawnictwo UE Katowice 2016 oraz „Ujawnianie informacji niefinansowych w zakresie CSR. Dobre praktyki", UE Katowice 2017, gdzie finansującym jest EY Polska. Wieloletni trener, wykładowca i praktyk. Szkoli m.in. z zakresu sprawozdawczości finansowej, MSSF/MSR, rachunku kosztów i rachunkowości zarządczej oraz zagadnień związanych z rachunkowością banków. Jej działalność jako trenera uzyskuje wysokie oceny w ankietach przeprowadzanych wśród uczestników szkoleń. Od lat współpracuje m.in. z Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce (na wszystkich stopniach certyfikacji zawodu księgowego), Polską Izbą Biegłych Rewidentów (egzaminator na ścieżce dla biegłych rewidentów), Instytutem Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy (trener w ścieżce na doradcę podatkowego) oraz Instytutem Prawa Gospodarczego, jako ekspert. Jako manager projektu i wykładowca współpracowała kilkakrotnie w projekcie realizowanym na zlecenie Ministerstwa Finansów oraz Ministerstwa Sprawiedliwości, w zakresie budżetu zadaniowego. W dniu 19 listopada na Zamku Królewskim w Warszawie została wybrana „Opiekunem Naukowym Roku 2017" w Ogólnopolskim Konkursie StRuNa, pod patronatem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego - wicepremiera Jarosława Gowina.

Recenzent: dr hab. Marcin Jędrzejczyk, prof. UEK